Ο Θησέας σκοτώνει το Μινώταυρο, αναπαράσταση σε αγγείο
Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος
Έχει πολύ ενδιαφέρον να ασχολείσαι με έναν λαό που με τον βίο του στο διάβα των αιώνων πρόσφερε στην ανθρωπότητα την υπέρτατη έννοια της ζωής: γνώση, μάθηση, αναζήτηση, τέχνη, ελευθερία, ανεξαρτησία.
Γράφει ο J. Alexander Mac Gillivray για τον σέρ Άρθουρ Τζον Έβανς:
«Ο Έβανς, ένα πλουσιόπαιδο, έθεσε ως στόχο να αναζητήσει την προέλευση του ευρωπαϊκού πολιτισμού καθώς αισθανότανε πως αυτός ο πολιτισμός ήταν συνδεδεμένος με την καταγωγή των Ελλήνων.
"Δε δίστασε να ενωθεί με τους Κρητικούς στον απελευθερωτικό αγώνα τους κατά του τουρκικού ζυγού.
Ο Έβανς έκανε φθονερές συγκρίσεις μεταξύ του ελεύθερου και ανεξάρτητου πνεύματος που παρατήρησε στη Μινωϊκή τέχνη και στο μονότονο ρυθμό που είδε στους Οθωμανούς καθώς και στην αρχαία Μέση Ανατολή και την αιγυπτιακή τέχνη.
Από τότε που αποσύρθηκαν οι Τούρκοι από την Κρήτη το 1898 οι αρχαίοι Μίνωες παρέμειναν όμηροι του Έβανς, με ορισμένες προϋποθέσεις.»
Τι ήθελε να επιτύχει ο Έβανς:
Α. Ήθελε να αποδείξει πως η μύθος, για τα ‘ειδωλολατρικά ελληνικά μυθεύματα’ του μεσαίωνα είχαν έρεισμα στέρεο.
Β. Ήθελε να πείσει τον κόσμο πως τα μυθεύματα αυτά, αποτελούν μια στιβαρή βάση όπου στηρίχθηκε ο ελληνικός πολιτισμός.
Γ. Ήθελε να θεμελιώσει την ιδέα πως η ευρωπαϊκή αναγέννηση που ήταν συνέχεια του ελληνικού πολιτισμού βασιζόταν όχι σε θρύλους και αόριστες παραδόσεις αλλά σε ιστορικά γεγονότα που κατόπιν μυθοποιήθηκαν...
“Για παράδειγμα», σημειώνει ο πιο πάνω αναφερόμενος, «ο Έβανς επέμενε ότι οι Μίνωες ήταν ελεύθεροι από κάθε εξωτερική επιρροή, αν και αυτός ήταν ο μοναδικός που ανακάλυψε αρχαιολογικά στοιχεία ισχυρής παρουσίας Αιγυπτίων και Μυκηναίων ελλήνων στην Κνωσό.»
Ναι, αποκαλύφθηκε το εντυπωσιακό παλάτι του Μίνωα. Αυτό είναι ένα γεγονός. Εκατοντάδες χιλιάδες περιηγητές επισκέπτονται κάθε χρόνο τον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού.
Έχει πολύ ενδιαφέρον να ασχολείσαι με έναν λαό που με τον βίο του στο διάβα των αιώνων πρόσφερε στην ανθρωπότητα την υπέρτατη έννοια της ζωής: γνώση, μάθηση, αναζήτηση, τέχνη, ελευθερία, ανεξαρτησία.
Γράφει ο J. Alexander Mac Gillivray για τον σέρ Άρθουρ Τζον Έβανς:
«Ο Έβανς, ένα πλουσιόπαιδο, έθεσε ως στόχο να αναζητήσει την προέλευση του ευρωπαϊκού πολιτισμού καθώς αισθανότανε πως αυτός ο πολιτισμός ήταν συνδεδεμένος με την καταγωγή των Ελλήνων.
"Δε δίστασε να ενωθεί με τους Κρητικούς στον απελευθερωτικό αγώνα τους κατά του τουρκικού ζυγού.
Ο Έβανς έκανε φθονερές συγκρίσεις μεταξύ του ελεύθερου και ανεξάρτητου πνεύματος που παρατήρησε στη Μινωϊκή τέχνη και στο μονότονο ρυθμό που είδε στους Οθωμανούς καθώς και στην αρχαία Μέση Ανατολή και την αιγυπτιακή τέχνη.
Από τότε που αποσύρθηκαν οι Τούρκοι από την Κρήτη το 1898 οι αρχαίοι Μίνωες παρέμειναν όμηροι του Έβανς, με ορισμένες προϋποθέσεις.»
Τι ήθελε να επιτύχει ο Έβανς:
Α. Ήθελε να αποδείξει πως η μύθος, για τα ‘ειδωλολατρικά ελληνικά μυθεύματα’ του μεσαίωνα είχαν έρεισμα στέρεο.
Β. Ήθελε να πείσει τον κόσμο πως τα μυθεύματα αυτά, αποτελούν μια στιβαρή βάση όπου στηρίχθηκε ο ελληνικός πολιτισμός.
Γ. Ήθελε να θεμελιώσει την ιδέα πως η ευρωπαϊκή αναγέννηση που ήταν συνέχεια του ελληνικού πολιτισμού βασιζόταν όχι σε θρύλους και αόριστες παραδόσεις αλλά σε ιστορικά γεγονότα που κατόπιν μυθοποιήθηκαν...
“Για παράδειγμα», σημειώνει ο πιο πάνω αναφερόμενος, «ο Έβανς επέμενε ότι οι Μίνωες ήταν ελεύθεροι από κάθε εξωτερική επιρροή, αν και αυτός ήταν ο μοναδικός που ανακάλυψε αρχαιολογικά στοιχεία ισχυρής παρουσίας Αιγυπτίων και Μυκηναίων ελλήνων στην Κνωσό.»
Ναι, αποκαλύφθηκε το εντυπωσιακό παλάτι του Μίνωα. Αυτό είναι ένα γεγονός. Εκατοντάδες χιλιάδες περιηγητές επισκέπτονται κάθε χρόνο τον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού.
Φώτο: Νόμισμα της Κνωσού με σχέδιο το ΛαβύρινθοΟ απόηχος της ιστορίας του βασιλιά Μίνωα με τον τερατώδη Μινώταυρο πλανάται ακόμη πάνω από το μινωικό παλάτι.
Ο Μινώταυρος
Το γιγάντιο θηρίο που είχε σώμα ανθρώπου και κεφάλι ταύρου θεωρείται πως ήταν παιδί της γυναίκας του βασιλιά, που συνευρέθει με έναν ταύρο και βρυχάται ασταμάτητα μέσα στα σκοτεινά δώματά του Λαβύρινθου. Προσμένει τον ετήσιο φόρο των Αθηνών, επτά αγόρια και επτά κορίτσια για να τα κατασπαράξει. Ώσπου ήρθε ο ήρωας Θησέας για να τον σκοτώσει.
Ο Λαβύρινθος σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα του Μίνωα, Δαίδαλο, που δραπέτευσε μαζί με το γιο του Ίκαρο από την Κρήτη, πετώντας με φτερά που κατασκεύασαν από κερί των μελισσών και φτερά πουλιών.
Τριάντα χρόνια έκανε ανασκαφές ο Έβανς στην Κρήτη. Έψαξε παντού να βρει τον περίφημο Λαβύρινθο. Ήταν βέβαιος πως θα τον έβρισκε.
Γράφει σχετικά η Μαίρη Αδαμοπούλου:
"Μπορεί να έχει το όνομα, το σπήλαιο του Λαβυρίνθου στην Κρήτη, αλλά δεν είναι η μυθική φυλακή του Μινώταυρου, όπως υποστηρίζουν ερευνητές που το επισκέφθηκαν ξανά
Σκοτεινό, πολύπλοκο, γεμάτο στενούς διαδρόμους μήκους 2,5 χλμ. και δεκάδες τυφλά δωμάτια. Όσοι βρέθηκαν στα σωθικά του κατά τη διάρκεια σεισμού λένε ότι άκουσαν βρυχηθμό άγριου ζώου. Σε συνδυασμό με το γεγονός ότι αυτό το εγκαταλελειμμένο λατομείο βρίσκεται κοντά στη Γόρτυνα ήταν αρκετό για να ταυτιστεί στο συλλογικό ασυνείδητο με τον μυθικό Λαβύρινθο. Τη θεωρία αυτή, που έχει δεχτεί επιστημονικά πυρά, έρχεται να επανεκτιμήσει μια ομάδα Βρετανών και Ελλήνων ερευνητών, επιχειρώντας να απαντήσει σε ένα ερώτημα που ταλανίζει εδώ και αιώνες τους ειδικούς: πού βρίσκεται ο Λαβύρινθος του Μινώταυρου;»
Κνωσός
Ο Λαβύρινθος της Αιγύπτου
Λαβύρινθος όμως δεν υπήρχε μόνον στην Κρήτη. Υπήρχε και στην Αίγυπτο. Αυτό, τουλάχιστον, μας αναφέρει ο Ηρόδοτος που πήγε και το είδε:
Δηλαδή,
«Για να ενισχύσουν τους δεσμούς μεταξύ τους, αποφάσισαν ν’ αφήσουν ένα κοινό μνημείο της βασιλείας τους και έχτισαν έναν λαβύρινθο λίγο μακριά από τη λίμνη Μοίρη, κοντά στο σημείο που λέγεται πόλη των Κροκοδείλων. Είδα αυτό το κτίριο, το οποίο δεν νομίζω πως μπορώ να περιγράψω, πρέπει να στοίχισε σε κόπο και σε χρήμα περισσότερο από όλα τα τείχη και τα δημόσια έργα όλων μαζί των Ελλήνων.»
Μινωίτες και Αιγύπτιοι
Οφείλουμε να επεξηγήσουμε πως ο Ηρόδοτος αναφέρεται για τους αιγύπτιους βασιλείς Amenemhêt τον Γ΄ και την κόρη του μετά ως βασίλισσα περί το 1790 π.Χ. Πράγμα το οποίο δηλώνει τις σχέσεις που είχαν οι Μινωίτες με τους Αιγύπτιους.
Κακώς όμως αναγράφεται σε πολλά βιβλία πως ο Λαβύρινθος δημιουργήθηκε πρώτα στην Αίγυπτο με αφορμή την αναφορά του Ηροδότου. Η λέξη ‘Λαβύρινθος’ έχει ρίζα ελληνική, είναι συγγενής με τη λέξη λαύρα=διάδρομος, ρύμη, στενωπός, ενώ η κατάληξη συναντιέται όπως Μήρ-ινθος, υάκ-ινθος κλπ.
Μετά τον Ηρόδοτο ή καλύτερα μετά την αναφορά του Στράβωνα για Λαβύρινθους, γίνεται συχνή αναφορά και για άλλα μέρη, αλλά κατ’ ουσία, υπονοούνται στοές σε κάποια οροσειρά, τίποτε περισσότερο.
Το ερώτημα που αναφύεται είναι: θα βρεθεί ποτέ ο Λαβύρινθος του Μινώταυρου;
Οι ερευνητές, που προέρχονται από Μ. Βρετανία και Αυστρία, είναι αισιόδοξοι. Πιστεύουν πως ένα σύμπλεγμα σπηλαίων κοντά στην αρχαία Γόρτυνα θα μπορούσε να κρύβει το περίφημο κατασκεύασμα του Δαίδαλου.
Video
Αφορά το λεγόμενο σπήλαιο του Λαβύρινθου, που πρόκειται για αρχαίο λατομείο στην Κρήτη.
The Labyrinth of Crete
The Labyrinth of Crete is situated circa 3 km northeast from the archaeological site of Gortys at central Crete. It is an underground quarry in marly limestone, excavated probably during the Roman ...
Ο J. Alexander Mac Gillivray είναι ο συγγραφέας του βιβλίου: Minotaur: Sir Arthur Evans and the Archaeology of the Minoan Myth (New York: Hill and Wang, 2000).
Μαίρη Αδαμοπούλου: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΣΕ ΛΑΤΟΜΕΙΟ ΣΤΗ ΝΟΤΙΑ ΚΡΗΤΗ—δημοσίευμα εφημ. ‘ΤΑ ΝΕΑ’ 20-10-2009
Ηρόδοτος βιβλίο Β΄ στ.148.
Μετάφραση κειμένου Ηροδότου από: Κάκτος
Λεξικό Liddell & Scott.