Από τη σειρά: Ιστορική Διαφωνία Σκοπίων-Σόφιας (3)
- Όπως βλέπουν σήμερα οι Σκοπιανοί την Ιστορία-
Γράφει ο Βίκτωρ Σβετανόσκι- Виктор Цветаноски
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα: Ούτρινσκι Βέσνικ- Утрински весник
Ακόμη δεν συνήλθε, η Βουλγαρία, από την ήττα του Β’ Βαλκανικού Πολέμου και της ήρθε μια νέα ευκαιρία να καταλάβει την Μακεδονία κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου.
Μακριά από κάθε λογική, άρχισε να παζαρεύει με την Αντάτ των Κεντρικών Δυνάμεων, την απόκτηση εδαφών της Μακεδονίας.
Έτσι, εντάχθηκε στο πλευρό των Κεντρικών Δυνάμεων και άρχισε έναν πόλεμο, επιλέγοντας πάλι λάθος πλευρά, με αποτέλεσμα να ηττηθεί.
Οι Σλαβομακεδόνες, παρά το ότι η Βουλγαρία έπαιξε παιχνίδι πίσω από την πλάτη τους, - με τη συμφωνία να διαιρέσουν τη Μακεδονία με τους Σέρβους- συμμετείχαν μαζικά στον πόλεμο και πολέμησαν στο πλευρό της.
Όπως έγινε και στους Βαλκανικούς Πολέμους, έτσι και τώρα, διαμορφώθηκε μια ξεχωριστή στρατιωτική μονάδα που αποτελούνταν από Σλαβομακεδόνες. Η ομάδα αυτή ονομάστηκε 11η Μακεδονική Μεραρχία Πεζικού, η οποία αγωνίστηκε στο Μακεδονικό Μέτωπο.
Σύμφωνα με Σλαβομακεδόνες ιστορικούς αυτή η μεραρχία αυτή, μαζί με το σλαβομακεδονικό επαναστατικό κίνημα, μετατράπηκε σε ένα στρατιωτικό-πολιτικό εργαλείο των βουλγαρικών φιλοδοξιών για τη Μακεδονία.
Κανείς, πια, δεν πίστευε στις αρχές του Γκότσε Ντέλτσεφ, του VMRO, και την παράδοση των συμμετασχόντων στην εξέγερση του Ίλιντεν.
Πολλοί από τους επαναστάτες, της εξέγερσης του Ίλιντεν, με τη σφραγίδα του Τοντόρ Αλεξαντρόφ και Αλεξαντάρ Προτόγκερ το 1916,προσεχώρησαν στη διάθεση της γερμανικής αυτοκρατορίας.
Ενσωματώθηκαν πλήρως στις βουλγαρικές στρατιωτικές και αστυνομικές δυνάμεις, καθώς και στη βουλγαρική διοικητική οργάνωση και τα συμφέροντα του σλαβομακεδονικού λαού ταυτίστηκαν με τα συμφέροντα του βουλγαρικού κράτους.
Τα συμπεράσματα αυτά επιβεβαιώνονται από τον επαναστάτη Αλεξαντάρ Μαρτούλκοφ. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες του, όταν η Βουλγαρία εισήλθε στη Μακεδονία, όλες οι επαναστατικές δυνάμεις των Σλαβομακεδόνων που φώλιαζαν εκεί, εντάχθηκαν στη Βουλγαρική Στρατιωτική Διοίκηση, στην Βουλγαρική Αστυνομία και όλες οι Δημοτικές Διοικήσεις επανδρώθηκαν από αυτούς. Πολλοί, εξάλλου, πρόεδροι ή μέλη των μονίμων επιτροπών της κομητείας, ακόμη και διευθυντικά στελέχη προέρχονταν από το σλαβομακεδονικό πληθυσμό.
«Είναι κάπως περίεργο, θα μπορούσε να πει κανείς, αλλά υπάρχει το αδιαμφισβήτητο γεγονός, ότι πολλοί Σλαβομακεδόνες, εντάχθηκαν (στο βουλγαρικό κατεστημένο) προσπαθώντας να συσσωρεύσουν πλούτο, εκείνες τις δύσκολες μέρες. Πολλοί εντάχθηκαν σε εμπορικές οργανώσεις επιδιώκοντας με τη συμμετοχή τους στην οικονομική ανάπτυξη της Βουλγαρίας. Υπήρχε μια εκμετάλλευση και από τον τομέα του εμπορίου, ιδιαίτερα μέσα από διάφορες συμφωνίες με τους καπνοπαραγωγούς, κατάφεραν ορισμένοι να γίνουν εκατομμυριούχοι. Ήταν μια σκληρή πραγματικότητα», γράφει στα απομνημονεύματά του, ο Μαρτούκοφ, ο οποίος εκείνη την εποχή ήταν κυβερνήτης του Βέλες.
Το σλαβομακεδονικό επαναστατικό κίνημα, με τον τρόπο αυτό, σκόπιμα αποκεφαλίστηκε, και βρισκόταν βαθιά διαιρεμένο σε φατρίες, χωρίς να έχει τις δυνάμεις να διαφυλάξει τα συμφέροντα του σλαβομακεδονικού λαού.
Ένα σημαντικό μέρος του κινήματος βρισκόταν υπό την επήρεια της βουλγαρικής πολιτικής, ταύτισαν τα συμφέροντά του με τα συμφέροντα του βουλγαρικού κράτους. Άλλα μέλη του κινήματος αυτού, βρίσκονταν υπό την επήρεια της σερβικής πολιτικής και εξυπηρέτησαν τα συμφέροντα των Σέρβων για την περιοχή της πΓΔΜ.
Επιπρόσθετα πολύ μικρός αριθμός του σλαβομακεδονικού λαού, κυρίως στο παράκτιο τμήμα της Μακεδονίας, το οποίο βρισκόταν υπό της δικαιοδοσίας του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, συνδέθηκε με την προπαγάνδα του ελληνικού κράτους.
Σε αντίθεση με την Βουλγαρία, η οποία απέτυχε να προσλάβει πολλούς εθελοντές από τη Μακεδονία, ώστε να πολεμήσουν κάτω από τις διαταγές της και της σημαίας της, αυτό το κατάφεραν οι Σέρβοι και οι Έλληνες.
Οι σερβικοί στρατιωτικοί ή παραστρατιωτικοί σχηματισμοί, εμφανίστηκαν με ένα μικρό αριθμό εθελοντών Σλαβομακεδόνων κυρίως στο Πόρετσε και στο Άσντοντ, οι οποίοι εργάζονταν στη Σερβία και είχαν επηρεαστεί από τη σερβική προπαγάνδα.
Όπως έγινε με τη Σερβία νωρίτερα, έτσι και με τη Βουλγαρία στη διάρκεια του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου, άρχισε να προσλαμβάνει στρατιώτες από τη Μακεδονία. Σύμφωνα με μια διάταξη, ο βουλγαρικός στρατός έκανε έκκληση για ένταξη ανδρών ηλικίας από 18 έως 30 ετών. Από τους 45.000 κληρωτούς μόνον 16.000 παρουσιάστηκαν. Απλά οι Σλαβομακεδόνες δεν ήθελαν να πολεμήσουν με το βουλγαρικό στρατό.
Ο Βούλγαρος αρχαιολόγος και πολιτικός Μπογδάν Φίλοφ, όταν επισκέφθηκε την περιοχή της πΓΔΜ, την εποχή εκείνη, δήλωσε απογοητευμένος που οι Σλαβομακεδόνες, δεν έδειχναν προθυμία να ενταχθούν στο βουλγαρικό στρατό για να πολεμήσουν.
«Δεν μπορεί κανείς να πει ότι υπάρχει ενθουσιασμός. Η μεγάλη μάζα είναι αδρανής. Είναι εντυπωσιακό ότι στα Σκόπια, εντάχθηκαν στο βουλγαρικό στρατό, περίπου 200 Ρομά (αθίγγανοι) και μόνο 40 Βούλγαροι (στο κείμενο υπάρχει επεξήγηση δηλ. «Σλαβομακεδόνες»). Παντού παρουσιάζεται απροθυμία και αηδιάζουν με την ιδέα να υπηρετήσουν στο στρατό. Η νέοι κατά πλειοψηφία δεν είναι διατεθειμένοι να ενταχθούν στο στρατό» έγραψε ο Φίλοφ.
Οι Σλαβομακεδόνες στρατιώτες άρχισαν να παρατάνε τον βουλγαρικό στρατό. Αυτό το πιστοποιεί ο Φίλοφ.
« Η σλαβομακεδονική μεραρχία βρισκόταν υπό διάλυση. Όταν ήμουν εκεί μιλούσαν για περίπου 500 λιποτάκτες», έγραψε ο βούλγαρος αρχαιολόγος.
Είναι άγνωστος ο αριθμός των Σλαβομακεδόνων που συμμετείχαν στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Εκτιμάται ότι σε τρεις διαφορετικές στρατιές κινητοποιήθηκαν περίπου 200 χιλιάδες – οι περισσότεροι από τη Βουλγαρία, 100 με 120 χιλιάδες, από τη Σερβία περίπου 50 χιλιάδες και 30 χιλιάδες από την Ελλάδα.
Εξάλλου, πολλοί Σλαβομακεδόνες, προσλαμβάνονταν με βία από τους Σέρβους, οι οποίοι λιποτακτούσαν στη διάρκεια των μαχών με την Αυστρο-Ουγγαρία.
Πολλοί από αυτούς, για να διασωθούν, εντάχθηκαν στον Αυστρο-Ουγγρικό στρατό, με αποτέλεσμα να πολεμήσουν κατά της Σερβίας, στην κυριολεξία κατά των αδελφών τους, που ήταν ενταγμένοι στο σερβικό στρατό.
Τη φρίκη που αισθάνθηκε ο Σλαβομακεδόνας, στα τέσσερα χρόνια που διήρκεσε ο πόλεμος καταγράφεται από τον Σλαβομακεδόνα Βασίλ Τάνεφ Κατσόροφ, που υπηρέτησε στη Σλαβομακεδονική Μεραρχία που πολέμησε στο Καϊμακτσαλάν και στο Ντόμπρο Πόλε(Добро Поле) του Μοναστηριού.
«Η πείνα και η έλλειψη στέγης ήταν οι μεγαλύτερο εχθροί. Καθόμασταν μέσα σε ένα χαντάκι γεμάτο λάσπη, όπου τρώγαμε και κοιμόμασταν, μέσα στο νερό και στο χιόνι. Ποτέ πλήρης τροφή.
Ο αντιστράτηγος Ζλάτεφ που γεννήθηκε στη Στάρα Ζαγόρα της Βουλγαρίας μου είπε: ‘φύγε από την τάφρο, πήγαινε να μαζέψεις φύλλα, αγριο-τριαντάφυλλα, άγρια σκόρδα και ρίζες διαφορετικά θα ψοφήσουμε». Χωρίς κανένα φόβο εγκατέλειψα το καταραμένο μέρος και άρχισα να τρώω ότι έβρισκα μπροστά μου. Πήγα πίσω από τα χαρακώματα να ζητήσω από τον υπολοχαγό να εκδώσει διαταγή να επιτεθεί για να αρπάξουμε το φαγητό από τους Γάλλους και τους Άραβες (στο γαλλικό στρατό συμμετείχαν Άραβες από τις αποικίες της Γαλλίας). Δεν εισάκουσε το αίτημά μας, μόνο μας είπε: ‘μπορείτε να κάνετε εθελοντική επίθεση’.
Μαζευτήκαμε 150 ψυχές, όλοι οπλισμένοι με καραμπίνες και 20-30 χειροβομβίδες. Αποφασίστηκε η επίθεση σε μια τάφρο του εχθρού. Με την έφοδο μας, άρχισαν να μας ρίχνουν από όλες τις πλευρές. Επιτεθήκαμε 150 άτομα. Επέζησαν μόνο έντεκα άνδρες».
Εκτός από τις 200 χιλιάδες νέων που εντάχθηκαν με τη βία στα στρατεύματα της Βουλγαρίας, υπήρξαν και ο πληθυσμός που υπέφερε από την πρωτοφανή φτώχεια.
Ο Μπογδάν Φίλοφ περιγράφει τα φοβερά χρόνια: «οι απλοί άνθρωποι κυριολεκτικά πέθαιναν από την πείνα. Παντού υπήρχε μεγάλη δυστυχία, οι φτωχοί που μπορούσαν να φάνε λίγο καλαμπόκι αλλά και αυτό δεν τους το άφηναν. Η πλειοψηφία του κόσμου βλέπει κάθε κυβέρνηση ως εχθρό της. Ένας εχθρός που με κάθε τρόπο προσπαθεί να επιβαρύνει το άτομο παρακάμπτοντας του νόμους και τους διοικητικούς κανόνες. Η διοίκηση αυτής της χώρας είναι πολύ δύσκολη με τη διαφθορά και την αρπακτική γραφειοκρατία που επικρατεί…»
Ο βουλγαρικός στρατός στη διάρκεια του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου ταυτίστηκε έντονα με τους Σέρβους εθνικιστές, που ήταν κατά των Σλαβομακεδόνων. Έτσι μια μέρα, την παραμονή Χριστουγέννων του 1916, δολοφόνησαν 103 άτομα τα οποία θα πέταξαν σε τάφο στην τοποθεσία Δερβίτσκα Νίβα (Дервишка Нива) .
Είναι άγνωστος ο αριθμός των Σλαβομακεδόνων που έχασαν τη ζωή τους στους Βαλκανικούς πολέμους και στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο λόγος είναι, ότι αυτοί που ήταν εγγεγραμμένοι, δηλώθηκαν ως Βούλγαροι ή Σέρβοι ή Έλληνες. Θεωρείται δεδομένο ότι ο συνολικός αριθμός των νεκρών αμάχων ήταν περί τα 50 χιλιάδες άτομα.
Ἂρθρα & Σκέψεις- Γιῶργος Ἐχέδωρος