Νοέμβριος 24, 2020. 15:32
Το πρώτο δεκαήμερο του Νοεμβρίου, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν συναντήθηκε με τον Πρωθυπουργό της Αρμενίας Νικόλ Πασινιάν και τον Πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίγιεφ και κατέληξαν σε ειρηνευτική συμφωνία σε λίγες ώρες για να τερματίσει την επί ένα μήνα σύγκρουση Αρμενίων-Αζερμπαϊτζάν για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Η ειρηνευτική συμφωνία ήταν απίστευτα σύντομη, σαφής και ακριβής. Η Αρμενία είχε απόλυτη ήττα. Το Αζερμπαϊτζάν τα πήγε καλά. Και η Ρωσία κέρδισε.
Η Αρμενία
συμφώνησε για πλήρη απόσυρση. Ο Πασινιάν απηύθυνε ένα συναισθηματικό
μήνυμα στο έθνος μέσω του Facebook, εκφράζοντας την απογοήτευση και τη λύπη του
για το τέλος του πολέμου, αλλά είπε ότι ήταν η πιο λογική επιλογή.
Φυσικά, οι
Αρμενικές δυνάμεις έχασαν αρκετά χωριά και εκδιώχθηκαν από τη Σούσα, μια
στρατηγική πόλη κατά μήκος ενός διαδρόμου που οδηγούσε από την Αρμενία προς το
Στεπανακέρτ, την πρωτεύουσα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Αλίγιεφ και Τουρκία
Οι υπολογισμοί του
προέδρου Αλίγιεφ είναι λιγότερο προφανείς. Με την υποστήριξη της Τουρκίας
και καλών σχέσεων με τη Μόσχα, ο στρατός του Αζερμπαϊτζάν σημείωσε ταχεία
πρόοδο.
Από στρατιωτική
άποψη, το Αζερμπαϊτζάν θα μπορούσε να έχει επιτύχει μια πλήρη στρατιωτική νίκη
που θα του έδινε τη δυνατότητα να αποφύγει τις οδυνηρές εντάσεις μετά τον
πόλεμο.
Αλλά ο Αλίγιεφ δεν
είναι πολεμιστής, αλλά ρεαλιστής και δη πολιτικός ρεαλιστής.
Η απελευθέρωση
μέρους της κατεχόμενης περιοχής με στρατιωτική πρόοδο ήταν αρκετή για τον
Αλίγιεφ να έχει πλεονέκτημα στη μελλοντική ειρηνευτική διαδικασία και να
εξασφαλίσει τη θέση του στα βιβλία της ιστορίας
του έθνους του ως ηγέτης που ένωσε το κράτος. Πιθανώς επίσης γνωρίζει πώς
η Ρωσία δεν θα του επέτρεπε ποτέ την πλήρη ήττα της Αρμενίας και πώς ο Πούτιν
έχει τις κόκκινες γραμμές του.
Τελικά, ο Αλίγιεφ
έπαιξε καλά τις κινήσεις του και ώθησε το στρατό του στα σύνορα χωρίς να
διαταράξει τη στρατηγική ισορροπία στην περιοχή.
Το Αζερμπαϊτζάν
κατάφερε να πάρει τη υποχρεωτική δέσμευση της Αρμενίας να αποσύρει πλήρως τις δυνάμεις
της από όλα τα εδάφη της, καθώς και το δικαίωμα επιστροφής εκτοπισμένων
Αζερμπαϊτζάνων στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, το οποίο επί του παρόντος θα βρίσκεται
υπό την επίβλεψη των Ρώσων ειρηνευτών.
Πήρε επίσης έναν
διάδρομο που το ενώνει με την Αυτόνομη Δημοκρατία του Ναχιτσεβάν, μέσω της
αρμενικής επικράτειας.
Το Μπακού απέδειξε
τη στρατιωτική του υπεροχή έναντι του Γερεβάν και κατέγραψε νίκες που ήταν κατά
κάποιο τρόπο εκδίκηση για τη σκληρή ήττα που υπέστη το Αζερμπαϊτζάν από τις
αρμενικές δυνάμεις κατά τον πόλεμο του 1992-1994 όταν έχασε το
Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Και κατάφερε
επίσης να συμπεριλάβει έναν στενό συνεργάτη της Τουρκίας ως συμβαλλόμενο μέρος
στη μελλοντική τελική συμφωνία.
Η αποτυχία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Αν και η Αρμενία
είναι η ηττημένη πλευρά σε αυτήν τη σύγκρουση, ο μεγαλύτερος ηττημένος είναι
στην πραγματικότητα η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Κατάφερε και πάλι,
με θεαματικό τρόπο, να μείνει χωρίς το ρόλο ενός σχετικού παίκτη και ειρηνευτή
στην ανατολική περιφέρεια.
Παρακολούθησε άβουλα
όταν η Ρωσία εισέβαλε στη Γεωργία το 2008 και μετά αναδιάταξε την Ουκρανία το
2014 και τώρα καθόταν ξανά στο περιθώριο, καθώς ο Πούτιν κατέγραψε μια νέα
γεωστρατηγική νίκη στην περιοχή.
Με τα ρωσικά
στρατεύματα στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, ο Πούτιν έχει οριστεί σε de facto διευθυντή
του διαδρόμου του Νότιου Καυκάσου, ο οποίος συνδέει την Ευρώπη με την Κεντρική
Ασία και το Ιράν και αποτελεί σημαντικό σημείο διέλευσης για το αέριο και το
πετρέλαιο της Κασπίας που πηγαίνει στις ευρωπαϊκές και παγκόσμιες αγορές.
Από τον Μέγα Αλέξανδρο
Αυτός ο διάδρομος
υπήρξε ανέκαθεν μια σημαντική εμπορική οδός για αγαθά που ταξιδεύουν από την
Ευρώπη στην Ασία και το αντίστροφο.
Ο Μέγας
Αλέξανδρος το κατάλαβε αυτό. Όπως και οι Οθωμανοί. Ο Πούτιν ανέλυσε
την ιστορία και έπαιξε καλά τις κινήσεις του.
Αφού ξέσπασαν οι
μάχες, όλη η ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική κατάφερε να κάνει πολλές ανώδυνες δηλώσεις
που καλούσαν όλα τα μέρη να αφήσουν τα όπλα τους και να επιστρέψουν στις
διαπραγματεύσεις.
Ο υπουργός
Εξωτερικών της ΕΕ Ζοσέπ Μπορέλ μίλησε με εμμονή για την ανάγκη συνέχισης της
ειρηνευτικής διαδικασίας στο πλαίσιο του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη
Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), ένας οργανισμός ο οποίος απέτυχε να επιλύσει τη
σύγκρουση εδώ και τρεις δεκαετίες.
Ο Γάλλος
πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν δεν προχώρησε περισσότερο από την επίθεση στην
Τουρκία λόγω της υποστήριξής του στο Αζερμπαϊτζάν, ενώ οι εκκλήσεις της
Γερμανίδας καγκελάριου Άνγκελα Μέρκελ προς το Μπακού και το Ερεβάν δεν έφεραν αποτέλεσμα.
Και κανείς, μα κανείς
δεν άκουσε τον Αλίγιεφ να λέει από την αρχή του πολέμου ότι το Αζερμπαϊτζάν δεν
επιστρέφει στις διαπραγματεύσεις μέχρι να ανακτήσει τη χώρα του ή τουλάχιστον
να λάβει επιβεβαίωση για την πλήρη απόσυρση των αρμενικών δυνάμεων.
Από την ΕΕ,
υποτίμησαν την αποφασιστικότητα του Αλίγιεφ και την ετοιμότητα του στρατού του
Αζερμπαϊτζάν: μια θεαματική αποτυχία των μυστικών υπηρεσιών.
Βοήθεια στη Γεωργία
Αρνούμενοι να
παίξουν πιο άμεσο ρόλο στον Νότιο Καύκασο, η ΕΕ χάνει επίσης την ευκαιρία να
αντιμετωπίσει την αυξανόμενη επιρροή της Κίνας στην Κεντρική Ασία.
Όμως δεν έχουν
χαθεί όλα και η ΕΕ έχει ακόμα την ευκαιρία να ξανακερδίσει τον Νότο του
Καυκάσου με τη βοήθεια της Γεωργίας.
Οι Βρυξέλλες
πρέπει να αντιμετωπίσουν την Τιφλίδα και να ενισχύσουν την υφιστάμενη
οικονομική και στρατιωτική εταιρική σχέση με τη Γεωργία.
Φυσικά, πρέπει να
ληφθεί υπόψη και ο ρωσικός παράγοντας, γι’ αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό για
την ΕΕ να αρχίσει τις διαπραγματεύσεις για το τελικό καθεστώς των
αμφισβητούμενων περιοχών της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας.
Εφόσον το νομικό
καθεστώς αυτών των περιοχών είναι «στον αέρα» και υπό ρωσική υπαγόρευση, κάθε
ενίσχυση των σχέσεων με τη Γεωργία θα παραμείνει περίπλοκη. Επιλύοντας
αυτές τις παγωμένες συγκρούσεις, ωστόσο, η ΕΕ θα απομακρύνει το προπύργιο της
Ρωσίας, όχι μόνο στη Γεωργία, αλλά ευρύτερα στην Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν.
Η Ευρώπη πρέπει
επίσης να επιμείνει να διαδραματίσει ρόλο στις μελλοντικές διαπραγματεύσεις για
το καθεστώς του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Οι Βρυξέλλες θα μπορούσαν να
επιταχύνουν την κατάσταση και να ξεκινήσουν διαβουλεύσεις με το Αζερμπαϊτζάν
και την Αρμενία και να προσφέρουν στο Μπακού τη δυνατότητα προσωρινής διοίκησης
για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, με επικεφαλής την ΕΕ.
Οτιδήποτε κάτω από
μεγάλη φιλοδοξία σε αυτό το στάδιο είναι συνώνυμο με τη νέα συνθηκολόγηση της
ΕΕ προς τη Ρωσία.
Δεν είναι η πρώτη
φορά που η ΕΕ δεν έχει παίξει κανένα στρατηγικό ρόλο, αλλά πόσες περισσότερες
ευκαιρίες θα έχει η ΕΕ πριν γίνει παγκόσμιο σύμβολο μιας ασήμαντης ένωσης
κρατών;
--
© Βαλκανικό Περισκόπιο -Γιῶργος Ἐχέδωρος
Επιτρέπεται η αναδημοσίευση μόνον με αναφορά της ενεργής ηλεκτρονικής διεύθυνσης του ιστολογίου παραγωγής- http://www.echedoros-a.gr