Ιανουάριος 3, 2021.
19:32
Στην ανατολική
Μεσόγειο οι δύο γειτονικές χώρες με χερσαία και θαλάσσια σύνορα, η Τουρκία και η
Ελλάδα, κατά το 2020 είχαν εξαιρετικά τεταμένες σχέσεις, γράφει το τούρκικο δημοσίευμα.
Από τον Φεβρουάριο του 2018 μετά τη συνεχιζόμενη διπλωματική διαμάχη για την τουρκική αποκλειστική ζώνη στην Ανατολική Μεσόγειο, η Τουρκία το Νοέμβριο του 2019 υπογράφει ένα μνημόνιο έκπληξη με τη νόμιμη κυβέρνηση της Λιβύης που βρίσκεται σε εμφύλιο πόλεμο, έφεραν στις δύο πλευρές την κρίση στο χείλος (του γκρεμνού).
Η τελευταία σοβαρή
ένταση μεταξύ των δύο χωρών σημειώθηκε το 1996 στις βραχονησίδες των Ίμιων,
αλλά διήρκεσε τρεις ημέρες.
Η ένταση του 2020
ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 2019 και συνεχίζεται για 14 μήνες.
Το ζήτημα της Ανατολικής
Μεσογείου, που είναι ουσιαστικά μια περιφερειακή ένταση, καθώς οι δύο χώρες
έχουν μεγάλες ακτές στην περιοχή, με την
πάροδο του χρόνου οι περισσότερες διαφωνίες για την υφαλοκρηπίδα έχουν
μετατραπεί σε ένταση μεταξύ της Τουρκίας και της Ελλάδας.
Ως ορόσημο του
ζητήματος της Ανατολικής Μεσογείου, μπορούμε να ορίσουμε τη δήλωση
αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (ΑΟΖ) που ανακοινώθηκε από κοινού από την
Ελλάδα, την Αίγυπτο και την Κυπριακή Δημοκρατία τον Φεβρουάριο του 2018.
Ο υπουργός
Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου, δήλωσε ότι αυτή η συμφωνία δεν έχει
διεθνή ισχύ και υπέβαλε αίτηση στον ΟΗΕ για την απόρριψη της.
Η Τουρκία περιέγραψε
τότε την πρόθεση της να διεξαγάγει διερεύνηση για φυσικό αέριο στην περιοχή.
Η ένταση στην περιοχή αυξήθηκε ακόμη περισσότερο όταν, στις 9 Φεβρουαρίου, το τουρκικό Πολεμικό Ναυτικό απέτρεψε ένα πλοίο γεώτρησης που ανήκε στην ιταλική πετρελαϊκή εταιρεία ENI, στο οποίο χορηγήθηκε άδεια εξερεύνησης από την Κύπρο, να αναζητήσει φυσικό αέριο στο οικόπεδο 3.
Αυτό προέτρεψε την
Τουρκία να βρει μια νέα συμμαχία στη περιοχή και αυτή ήταν η "νόμιμη" κυβέρνηση της
Λιβύης που βρίσκονταν σε εμφύλιο πόλεμο και ζήτησε τη βοήθεια της Τουρκίας. Αποτέλεσμα
ήταν η υπογραφή του Μνημονίου Κατανόησης μεταξύ των δύο πλευρών.
Μετά από αυτό το
περιστατικό, ήρθε η καταγγελία της Ελλάδας στον ΟΗΕ για την εν λόγω συνθήκη και την
αρνητική σταση μεταξύ Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και Κυριάκου Μητσοτάκη κατά τη
διάρκεια της συνάντησης του ΝΑΤΟ στο Λονδίνο στις 21 Δεκεμβρίου 2019, ήταν
ένδειξη ότι το 2020 θα είναι μια κρίσιμη χρονιά στις τουρκο-ελληνικές σχέσεις.
Εξαιρετικά τεταμένο το 2020
Όπως αναμενόταν,
το έτος 2020 ξεκίνησε εξαιρετικά τεταμένο για τις δύο χώρες.
Η απάντηση της ελληνικής κυβέρνησης ήταν
γρήγορη μετά τη δραστηριότητα της τουρκικής κυβέρνησης στη Λιβύη.
Αμέσως μετά την
υπογραφή, ο Έλληνας πρωθυπουργός Μητσοτάκης στις 7 Ιανουαρίου έλαβε την
υποστήριξη του έργου Eastmed από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στην
επίσημη επίσκεψή του στις ΗΠΑ, ενώ η Τουρκία και η Λιβύη παραπονέθηκαν στις ΗΠΑ
για τη στάση του.
Η δραστήρια κίνηση
της ελληνικής διπλωματίας συνεχίστηκε αδιάκοπα κατά τους χειμερινούς μήνες του
2020.
Στις 5 Φεβρουαρίου 2020, ο Έλληνας υπουργός
Εξωτερικών Νίκος Δένδιας επισκέφθηκε την Ιταλία, τη Μάλτα, την Τυνησία και την
Αλγερία ένας προς έναν για να καταδικάσει τη συμφωνία της Λιβύης.
Επίσης σε αυτή την
περίοδο η Ελλάδα, για την αποτροπή της προσέγγισης μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης
έκανε μια σειρά συμφωνιών με την παράνομη κυβέρνηση της Λιβύης.
Μια μεγάλη αντιπροσωπεία τουρκικών στρατιωτικών και διπλωμάτων επισκέφθηκε την Αθήνα στις 17 Φεβρουαρίου και πραγματοποιήθηκαν συνομιλίες μεταξύ των ομολόγων τους, προκειμένου να μειωθεί η ένταση ως αποτέλεσμα της μεγάλης διπλωματικής κίνησης των χειμερινών μηνών.
Τα αποτελέσματα
αυτών των συνομιλιών μεταξύ των δύο χωρών δεν ανακοινώθηκαν, αλλά δηλώθηκε ότι
η συνάντηση μεταξύ των αντιπροσωπειών θα συνεχιστεί στην Άγκυρα.
Στις 28
Φεβρουαρίου 2020, μεταξύ των κυβερνήσεων Τουρκίας και Ελλάδας ξέσπασε μια νέα
κρίση.
Η Τουρκία,
ανακοίνωσε ότι άνοιξε την πόρτα σε μετανάστες για την Ευρώπη στα σύνορα του
Έβρου και δεκάδες χιλιάδες μετανάστες μετακινήθηκαν προς την Ελλάδα, όπου
σταμάτησαν στα σύνορα του Έβρου.
Μετά τη σύγκρουση
μεταξύ μεταναστών και ελληνικής αστυνομίας, κατά τη διάρκεια της οποίας αφού αμφότερες οι πλευρές κατηγορήθηκαν για
περίπου ένα μήνα, η ελληνική κυβέρνηση έκανε το πρώτο βήμα για να μετατρέψει
την ένταση, σε σύγκρουση Τουρκίας-ΕΕ φέρνοντας τις τουρκο-ελληνικές διαφορές
στη σύνοδο κορυφής της ΕΕ.
Το πανδημικό
πρόβλημα που ξέσπασε παγκοσμίως, έβαλε τέλος στην κρίση του Έβρου, και στην βραχυπρόθεσμη ελληνοτουρκική ένταση. Τον Μάιο όμως,
η τουρκική εταιρεία Πετρελαίου (TPAO) άρχισε να πραγματοποιεί έρευνα στη
θαλάσσια περιοχή μεταξύ των νησιών της Ρόδου Καρπάθου και Κρήτης με άδεια εξόρυξης
από την τουρκική κυβέρνηση,. Αυτό έφερε πάλι εντάσεις μεταξύ της Τουρκίας και της
Ελλάδας.
Η ελληνική κυβέρνηση
ισχυρίστηκε ότι η Τουρκία παραβίασε τα ελληνικά χωρικά ύδατα και κλήθηκε ο πρέσβης
της Τουρκίας στην Αθήνα, Μπουράκ Οζουγκεργκίν στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών
ζητώντας εξηγήσεις για την κατάσταση αυτή.
Υπογραφή ΑΟΖ Ιταλίας Ελλάδας και οι επικίνδυνες ασκήσεις στο Αιγαίο
Σε απάντηση των
τουρκικών κινήσεων στην ανατολική Μεσόγειο, η Ιταλία και η Ελλάδα
υπέγραψαν μνημόνιο δικαιοδοσίας για τις θαλάσσιες
περιοχές τους τον Ιούνιο του 2020.
Κατά τη διάρκεια
αυτής της περιόδου, υπήρξαν συχνές στιγμές που οι στόλοι των δύο χωρών ήρθαν
αντιμέτωποι.
Συγκεκριμένα, μία από τις φρεγάτες που
συνόδευε το Ορούτς Ρέις, το Κεμάλ Ρέις στις 12 Αυγούστου ως αποτέλεσμα των
ελιγμών συγκρούστηκε με την ελληνική φρεγάτα Λήμνος, ανεβάζοντας αμέσως την
αρτηριακή πίεση μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας.
Ωστόσο, αυτές οι
προσπάθειες της Γερμανίας απέτυχαν. Επιπλέον, πλοία και αεροπλάνα που ανήκουν
στις ένοπλες δυνάμεις της Γαλλίας, των ΗΠΑ, της Αιγύπτου, του Ισραήλ, της
Νότιας Κύπρου (Κυπριακής Δημοκρατίας) και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων συμμετείχαν
σε στρατιωτικές ασκήσεις που πραγματοποίησε η Ελλάδα στην Ανατολική Μεσόγειο.
Μετά τους
καλοκαιρινούς μήνες, οι δύο πλευρές πέρασαν με κινήσεις που θα ενοχλούσαν η μία
την άλλη.
Κατά τη διάρκεια
αυτών των μηνών, έγιναν αμοιβαίες ασκήσεις και ανακοινώσεις NAVTEX.
Μετά από έντονους
μήνες, η ένταση μειώθηκε και το Oruç Reis αποσύρθηκε στο λιμάνι στις 29
Νοεμβρίου και η κυβέρνηση της Άγκυρας δήλωσε ότι είναι έτοιμη για διάλογο με
την Αθήνα.
Η Αθήνα είναι θετικά ευπρόσδεκτη αυτή τη φορά
εξέφρασε την ανάγκη να δείξει η Τουρκία συνέχεια και συνέπεια σε αυτήν τη
στάση.
Οι διπλωμάτες
παρατηρητές, σε προσεκτικές δηλώσεις τους, προβλέπουν ότι αυτός ο διάλογος θα
μπορούσε να ξεκινήσει στα τέλη Ιανουαρίου, εκτός εάν υπάρξει νέα πρόκληση από
τα μέρη.
Ενώ η Άγκυρα μιλούσε για έναν διάλογο που
περιλαμβάνει όλες τις συγκρούσεις μεταξύ των δύο χωρών (όπως το καθεστώς των
νησιών, του εξοπλισμού, των αεροπορικών και των θαλάσσιων περιοχών).
Για την Αθήνα ο μόνος διάλογος μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας είναι η
υφαλοκρηπίδα που ορίζει το προσδιορισμό της θαλάσσιας δικαιοδοσίας.
Αντί για συμπέρασμα
Δεδομένου ότι το
ζήτημα των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών (ΑΟΖ) στην Ανατολική Μεσόγειο
εξερράγη τον Φεβρουάριο του 2018, η περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου φιλοξενεί
μια πολύ βαριά κίνηση διπλωματίας.
Σε αυτόν τον αγώνα
για την περιφερειακή κυριαρχία στην Ανατολική Μεσόγειο, η τουρκική κυβέρνηση
κατέληξε σε συμφωνία ΑΟΖ με τη νόμιμη κυβέρνηση της Λιβύης τον Νοέμβριο του
2019, βάζοντας τις τουρκικές και ελληνικές κυβερνήσεις απευθείας τη μία εναντίον της άλλης.
Αυτή η ένταση, η οποία προέκυψε λόγω
διπλωματικού προβλήματος, προκάλεσε εγκαίρως τις δύο πλευρές στην Ανατολική
Μεσόγειο.
14 μήνες συνεχίζεται
η ελληνοτουρκική διένεξη στην Ανατολική Μεσόγειο ενώ τώρα η Τουρκία στον αγώνα
με την Ελλάδα έχει να αντιμετωπίσει επίσης και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Το 2020, ένα από τα θέματα εξωτερικής
πολιτικής της Τουρκίας απασχόλησε το ζήτημα της ελληνοτουρκική έντασης στην
ανατολική Μεσόγειο,
Δεδομένου ότι δεν
έχει επιλυθεί ακόμη, θα είναι ένα από τα σημαντικά στοιχεία που διαμορφώνουν
την τουρκική εξωτερική πολιτική το 2021.
--
© Βαλκανικό Περισκόπιο -Γιῶργος Ἐχέδωρος
Επιτρέπεται η αναδημοσίευση μόνον με αναφορά της ενεργής ηλεκτρονικής διεύθυνσης του ιστολογίου παραγωγής- https://www.echedoros-a.gr