Μάιος 4, 2023. Ελλάδα.
Λιγότερο από δύο
εβδομάδες απομένουν για τον κοινοβουλευτικό και τον πρώτο γύρο των προεδρικών
εκλογών στην Τουρκία, γράφει ο Γκεβόργκ Μιρζαγιάν, δημοσιογράφος και πολιτικός
επιστήμονας – συντάκτης στην ρωσική «Foreign Policy Analysis Group».
Στις 14 Μαΐου, οι
Τούρκοι ψηφοφόροι δεν θα αποφασίσουν μόνο για την τύχη του προέδρου Ρετζέπ
Ταγίπ Ερντογάν και του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, αλλά θα
καθορίσουν και τη θέση της χώρας στη ρωσο-δυτική σύγκρουση.
Επομένως, δεν προκαλεί
έκπληξη το γεγονός ότι τα αποτελέσματα των εκλογών έχουν μεγάλη σημασία όχι
μόνο για τον ίδιο τον τουρκικό λαό, αλλά και για τη Μόσχα και την Ουάσιγκτον.
Οι Αυτοκρατορικές Φιλοδοξίες του Ερντογάν
Τα τελευταία χρόνια, ο
Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι ένας εξαιρετικά δύσκολος εταίρος για τη
Μόσχα.
Οι νεο-οθωμανικές,
αυτοκρατορικές φιλοδοξίες του Ερντογάν οδήγησαν στο γεγονός ότι η Συρία, ο
Καύκασος, η Κεντρική Ασία, ακόμη και τα ρωσικά εδάφη (Κριμαία, Καύκασος,
περιοχή του Βόλγα) θεωρούνταν από την Άγκυρα ως τουρκική σφαίρα επιρροής - που
φυσικά, ήταν αντίθετη προς τα συμφέροντα της εθνικής ασφάλειας της
Ρωσίας.
Κάπου (για παράδειγμα,
στη Συρία), η Μόσχα και η Άγκυρα κατάφεραν να βρουν συμβιβαστικές λύσεις, αλλά
αυτός ο συμβιβασμός τέθηκε συνεχώς υπό αμφισβήτηση λόγω της τυχοδιωκτικής
γραμμής του Τούρκου προέδρου, της αντίληψής του για αυτά τα εδάφη ως τουρκικά και
των συνεχών προσπαθειών αναθεώρησης των υφιστάμενων συμφωνιών υπέρ του.
Μερικές φορές
(όπως τον Νοέμβριο του 2015, όταν οι Τούρκοι κατέρριψαν ένα ρωσικό
αεροπλάνο, και φιλότουρκοι μαχητές πυροβόλησαν τον Ρώσο πιλότο Oleg
Peshkov) αυτό οδήγησε σε τραγωδίες και απότομη επιδείνωση των διμερών
σχέσεων.
Μερικές φορές (όπως τον
Ιανουάριο του 2022, κατά τη διάρκεια των ταραχών στο Καζακστάν, που οργανώθηκαν
από τη φιλοτουρκική αντιπολίτευση, μεταξύ άλλων), η Ρωσία αναγκάστηκε να
χρησιμοποιήσει στρατεύματα για να σταθεροποιήσει την κατάσταση.
Προτιμητέος ο Ερντογάν από τον Κιλιτσντάρογλου
Ωστόσο, με όλα αυτά τα
μειονεκτήματα, ο σημερινός Τούρκος πρόεδρος είναι πολύ πιο προτιμώμενη
προσωπικότητα για τη Ρωσία από τον αντίπαλό του, τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου,
εκπρόσωπο του αντιπολιτευόμενου συνασπισμού. Είδος μικρότερου κακού.
Ναι, ο Ερντογάν είναι
αυτοκρατορικός στην ουσία - αλλά αυτό τον οδηγεί σε συγκρούσεις όχι μόνο με τη
Ρωσία, αλλά και με τη Δύση.
Η Ουάσιγκτον και
οι Βρυξέλλες αντιπαθούν κατηγορηματικά τις προσπάθειες του Τούρκου ηγέτη να
τους αναγκάσει να φύγουν από τον Καύκασο και τη Μέση Ανατολή.
Δεν τους αρέσει επίσης
η πολιτική του Ερντογάν για εξισλαμισμό και κυριαρχία της Τουρκίας - και ταυτόχρονα
(σε αντίθεση με τη Ρωσία, η οποία σέβεται έντονα την εσωτερική πολιτική των
χωρών εταίρων) επικρίνουν συνεχώς τον Τούρκο πρόεδρο, παρεμβαίνοντας στις
τουρκικές υποθέσεις και μερικές φορές ακόμη και εκβιάζοντας την Άγκυρα.
Για παράδειγμα,
απειλώντας με διακοπή της στρατιωτικο-τεχνικής συνεργασίας εάν ο Ερντογάν δεν
εγκαταλείψει τις σχέσεις με τη Μόσχα ή δεν τερματίσει τη σύγκρουση με το
φιλοδυτικό τμήμα της τουρκικής αντιπολίτευσης.
Τις φιλοδοξίες του εκμεταλλεύεται η Ρωσία
Ο Πρόεδρος τους απαντά
με το ίδιο νόμισμα - για παράδειγμα, απειλώντας να μην αφήσει τη Σουηδία να
ενταχθεί στο ΝΑΤΟ.
Έτσι, η σύγκρουση
μεταξύ Δύσης και Ερντογάν δίνει στη Μόσχα όχι μόνο εργαλεία για να ασκήσει
πίεση στον Τούρκο ηγέτη, αλλά ακόμη και ευκαιρίες για κάποιου είδους κοινή
δράση προς τα συμφέροντα της Ρωσίας.
Για παράδειγμα, στην
οργάνωση της γκρίζας εισαγωγής δυτικών αγαθών και τεχνολογιών μέσω
Τουρκίας. Ή στη μη είσοδο του αμερικανικού στόλου στη Μαύρη Θάλασσα.
Με τον Κιλιτσντάρογλου θα χάσει η Ρωσία
Αν κερδίσει ο Κεμάλ
Κιλιτσντάρογλου, η Ρωσία δεν θα έχει τέτοιες ευκαιρίες. Ο ενιαίος
υποψήφιος της αντιπολίτευσης είναι εντελώς φιλοδυτικός.
Σκοπεύει να επαναφέρει
την Τουρκία στη θέση που κατείχε η χώρα πριν ανέλθει στην εξουσία ο Ερντογάν -
δηλαδή σε θέση ρελέ των δυτικών συμφερόντων και υπάκουου Αμερικανού συμμάχου
στην περιοχή.
Κατά συνέπεια, υπό τον
ίδιο, η Τουρκία θα σταματήσει τις ενεργές οικονομικές σχέσεις με τη Μόσχα και
θα ενταχθεί πλήρως στα δυτικά σχήματα προς την ουκρανική κατεύθυνση.
Θα αυξήσει την
προμήθεια τουρκικών όπλων στο καθεστώς του Κιέβου, θα ανοίξει τα στενά για τα
αμερικανικά πλοία, θα κλείσει τις γκρίζες εισαγωγές αγαθών στη Ρωσία - και,
φυσικά, θα προσπαθήσει να ανοίξει δεύτερο και τρίτο μέτωπο για τη Ρωσική
Ομοσπονδία.
Για παράδειγμα, στην
Κεντρική Ασία και τον Καύκασο (όπου η σύγκρουση Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν πλησιάζει
στα πρόθυρα της ανανέωσης).
Ο Ερντογάν μπορεί να ‘κερδίσει’ από ‘χρησιμοποίηση’ των εκλογικών τμημάτων
και της καταμέτρησης των ψήφων
Γι' αυτό η Μόσχα ελπίζει
στη νίκη του Ερντογάν - και αυτή η ελπίδα δεν είναι αβάσιμη. Τόσο
κοινωνιολογικές (οι δημοσκοπήσεις της κοινής γνώμης δίνουν κατά
προσέγγιση ισότητα ψήφων μεταξύ των υποψηφίων), όσο και διοικητικές.
Ο Ρετζέπ Ταγίπ
Ερντογάν ελέγχει τον τουρκικό Τύπο, τα δικαστήρια και εν μέρει το σύστημα
επιβολής του νόμου.
Και αν οι
γιατροί καταφέρουν να βελτιώσουν την υγεία του, τότε ο Τούρκος ηγέτης μπορεί κάλλιστα να
χρησιμοποιήσει τον διοικητικό πόρο για να κερδίσει τις εκλογές. Είτε στα
εκλογικά τμήματα είτε κατά την καταμέτρηση των ψήφων.
Όλοι στη Δύση το
καταλαβαίνουν και αντιλαμβάνονται ότι η νίκη του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου μπορεί
να είναι μια από τις λίγες ευκαιρίες να αλλάξει η κατάσταση στο ουκρανικό
μέτωπο, κάτι που είναι ασήμαντο για τις ΗΠΑ και την ΕΕ. Το μόνο ερώτημα
είναι πώς ακριβώς θα εξασφαλιστεί αυτή η νίκη.
Η Δύση φυσικά μπορεί
να παρέμβει πιο ενεργά στο πλευρό της τουρκικής αντιπολίτευσης.
Να βοηθήσει με
χρήματα, πληροφοριακή επιρροή, άμεσο εκβιασμό των τουρκικών αρχών - αλλά αυτό
θα είναι ένα πολύ επικίνδυνο παιχνίδι.
Πρώτον, γιατί ο
Ερντογάν είναι βέβαιο ότι θα χρησιμοποιήσει αυτή την ανοιχτή παρέμβαση για να
κινητοποιήσει τους υποστηρικτές του και τους αναποφάσιστους πολίτες που
αντιτίθενται σε κάθε μορφή εξωτερικής διακυβέρνησης της χώρας τους.
Νίκη Ερντογάν σημαίνει επιδείνωση των σχέσεων με τη Δύση
Ωστόσο, η τουρκική κοινωνία είναι εξαιρετικά αντιαμερικανική.
Δεύτερον, εάν όντως
κερδίσει ο Ερντογάν, αυτή η παρέμβαση θα μπορούσε να επιδεινώσει περαιτέρω τη
στάση του απέναντι στα δυτικά κράτη.
Επομένως, όπως
σωστά γράφεται
στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων, «οι ενέργειες και οι δηλώσεις που
κάνουν Αμερικανοί και Ευρωπαίοι πολιτικοί ενόψει και αμέσως μετά τις εκλογές
μπορεί να καθορίσουν τη σχέση τους με την Τουρκία για την επόμενη
δεκαετία».
Και εδώ η φράση κλειδί
είναι «αμέσως μετά από αυτά».
Προειδοποιώντας
κατηγορηματικά τους δυτικούς ηγέτες να μην παρεμβαίνουν στην προεκλογική
διαδικασία, οι ειδικοί προτείνουν να παρέμβουν στη συνέχεια.
Για παράδειγμα, να
αναγνωρίσουν αμέσως τα αποτελέσματα του πρώτου γύρου εάν, σύμφωνα με
προκαταρκτικές εκτιμήσεις, ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου κερδίσει περισσότερο από το
50% των ψήφων - έτσι ώστε να είναι πολύ πιο δύσκολο για τις αρχές να αλλάξουν
το προκαταρκτικό αποτέλεσμα κατά την
τελική καταμέτρηση ψήφων (τα αποτελέσματα θα πρέπει να ανακοινωθούν μόνο στις
19 Μαΐου).
Υπάρχουν άλλοι τρόποι
παρέμβασης για τους οποίους οι ειδικοί δεν θα γράψουμε άμεσα. Για
παράδειγμα, ο αντίκτυπος στη θέση των τουρκικών ελίτ στο μεσοδιάστημα μεταξύ
του πρώτου και του δεύτερου γύρου - ειδικά εάν η υγεία του Ερντογάν
επιδεινωθεί.
Ή όπως υποστηρίζουν τα
τουρκικά ΜΜΕ της αντιπολίτευσης για παραποίηση των αποτελεσμάτων των εκλογών.
Η ειρωνεία είναι ότι
μια τέτοια παρέμβαση μπορεί επίσης να παίξει υπέρ της Ρωσίας - εάν ο Ερντογάν
επιβιώσει από τις εκλογές (και εξακολουθήσει να είναι ένας κλασικός ενεργός πολιτικός),
τότε δεν θα ξεχάσει και δεν θα συγχωρήσει τη Δύση. Αυτό σημαίνει ότι θα
έχει μεγαλύτερη τάση σε κάποιες κοινές ενέργειες με τη Μόσχα.
--
© Βαλκανικό Περισκόπιο -Γιῶργος Ἐχέδωρος
Επιτρέπεται η αναδημοσίευση μόνον με αναφορά της ενεργής ηλεκτρονικής διεύθυνσης του ιστολογίου παραγωγής- https://www.echedoros-a.gr