Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος
Ο Αχιλλέας δένει την πληγή του Πάτροκλου (Κύλιξ του 500 π.Χ.)
«Το λάκκο τον ανοίγουμε μόνοι μας. Το φτυάρι και τον κασμά τον κρατούν οι κονδυλοφόροι από έδρας... Μυθοπλασίες και λόγια παραπλανητικά. Χωρίς ουσία, χωρίς υπόβαθρο, αλλά με ...μέλλον.»
Έτσι είχα αρχίσει μια επιστολή πριν από αρκετά χρόνια και την έστειλα σε αθηναϊκή εφημερίδα. Δημοσιεύθηκε μια περίληψή της. Είναι η ώρα να δημοσιευθεί η ουσία της, τώρα, μέσα από τη δυνατότητα που μου δίνει το ελεύθερο βήμα των Blogs, χωρίς λογοκρισία, κοψο-ραψίματα και ...αναμονές.
Μέσα στα πολλά βιβλία που έχουν εκδοθεί στην Ελλάδα τα τελευταία τριάντα χρόνια βρίσκει κανείς διάφορες γνώμες, απόψεις, αμφισβητήσεις, διαστρεβλώσεις και διάφορα άλλα συμπλέγματα που διαμορφώνουν την εικόνα του γράφοντος για αρχέγονα κείμενα-σύμβολα του παγκόσμιου πολιτισμού. Όπως είναι τα μοναδικά Ομηρικά Έπη.
Επιχειρήθηκε στη δεκαετία του ’80 να γίνει μια προσέγγιση της ελληνικής μυθολογίας από τον τότε καθηγητή Ιωάννη Κακριδή και την ομάδα του. Δημοσιεύθηκε μάλιστα σε πολυτελή έκδοση πέντε τόμων από γνωστό εκδοτικό οίκο των Αθηνών. Κατηγορείται ο ελληνικός λαός από τη ...γέννησή του γιατί έδινε ετυμολογικές εξηγήσεις στους ήρωές του που σύμφωνα με τον μακαρίτη, σήμερα, καθηγητή αυθαιρετούσε ακόμη και ο Όμηρος!!
Διαβάστε ένα μικρό κομμάτι για να ...κουφαθείτε και εσείς!
Δεν ανήκε στους Έλληνες ο Οδυσσέας
«Γενικά, ο λαός ( ο ελληνικός) έχει την τάση και τα ξενικής καταγωγής ονόματα να τα ετυμολογεί αυθαίρετα, με το να συνδυάζει το όνομα του ήρωα με κάποιο στοιχείο είτε της δικής του ζωής είτε κάποιου προγόνου του. Για τον Οδυσσέα π.χ. δεν υπάρχει αμφιβολία πως έχει προελληνικό όνομα, που αγνοούμε τι σήμαινε αρχικά. Και όμως, ήδη, στην Οδύσσεια (τ 406 κ.ε.)αναφέρεται πως στον ήρωα δόθηκε το όνομα αυτό, γιατί ο παππούς του ο Αυτόλυκος είχε προκαλέσει πολλών ανθρώπων το θυμό (ὀδύσσομαι= μισώ).
(Ελληνική Μυθολογία – Γενική Εποπτεία Ι.Θ. Κακριδής. Τόμος 1 σελίδα 80, έκδοση Εκδοτική Αθηνών)
Τρέξαμε, λοιπόν, στο κείμενο του Ομήρου για να δούμε τι λέει για τον Οδυσσέα:
Έτσι βρήκαμε:
"τὴν δ᾽ αὖτ᾽ Αὐτόλυκος ἀπαμείβετο φώνησέν τε· 405
"γαμβρὸς ἐμὸς θυγάτηρ τε, τίθεσθ᾽ ὄνομ᾽ ὅττι κεν εἴπω·
πολλοῖσιν γὰρ ἐγώ γε ὀδυσσάμενος τόδ᾽ ἱκάνω,
ἀνδράσιν ἠδὲ γυναιξὶν ἀνὰ χθόνα πουλυβότειραν·
τῷ δ᾽ Ὀδυσεὺς ὄνομ᾽ ἔστω ἐπώνυμον·"
που σύμφωνα με τη μετάφραση του Α. Εφταλιώτη θα πει:
«Κι ὁ Αὐτόλυκος ἀπάντησε· “Γαμπρὲ καὶ θυγατέρα,νά, τ' ὄνομα θὰ σᾶς πῶ νὰ βάλτε τοῦ ἀγοριοῦ σας.Περίσσιους δυσαρέστησα ἐγὼ ποὺ ἐδῶ σᾶς ἦρθα,γυναῖκες κι ἄντρες, πὰς σ' αὐτὴ τὴ γῆς τὴν τροφοδότρα·γι' αὐτὸ Δυσσέας νὰ λεχτῆ τ' ἀγόρι·»
Αυτή είναι η εξήγηση του Ομήρου για το πως προήλθε το όνομα του Οδυσσέας. Και αυτό αμφισβητείται από ένα σοβαρό κατά τα άλλα έργο του αναφερόμενου καθηγητή, δίχως έστω μια τεκμηρίωση. Απλά η γνώμη του θεωρήθηκε ως θέσφατο.
Ούτε ο Αχιλλέας ήταν Έλληνας
Πιο κάτω στο ίδιο βιβλίο θα διαβάσουμε και τα άλλα ...βαρύγδουπα του Ι. Κακριδή:
Αξίζει τον κόπο να ρίξουμε μια ματιά:
« Και ο Αχιλλέας δεν έχει ελληνικό όνομα, και όμως οι Έλληνες στην επιθυμία τους να το ετυμολογήσουν, θυμήθηκαν πως ο ήρωας είχε μεγαλώσει στη σπηλιά του Χείρωνα με τα εντόσθια και το μυαλό αγρίων θηρίων, αυτό σήμαινε πως δεν είχε πλησιάσει τα χείλη του στο μαστό της μητέρας του, γι’ αυτό πίστευαν πως το όνομά του έχει σχηματιστεί από το στερητικό α- και το ουσιαστικό χείλη (Απολλόδωρος 3, 172).
''Πιο αυθαίρετη είναι εξήγηση ότι ο Αχιλλέας χρωστούσε το όνομά του στο ότι είχε καμένο το ένα του χείλος (Πτολεμαίος Χέννος, Καινή Ιστορία 7,1 – κάτι που θυμίζει τη νεοελληνική συνήθεια να δίνουν το όνομα Αχιλλέας ως παρωνύμιο σε όποιον έχει μεγάλα (α) χείλια! "
(Ελληνική Μυθολογία – Γενική Εποπτεία Ι.Θ. Κακριδής. Τόμος 1 σελ.80. έκδοση ΕκδοτικήΑθηνών)
Κουφάθηκα! Δηλαδή τι ...καλύτερο θα μπορούσε να γράψει ένας ...ανθέλληνας;
Έτρεξα πάλι στην ελληνική γραμματεία, να δώ τι λένε αυτοί οι ...αυθαίρετοι πρόγονοι...
Ο Απολλόδωρος γράφει:
«... καὶ ὠνόμασεν Ἀχιλλέα (πρότερον δὲ ἦν ὄνομα αὐτῷ Λιγύρων) ὅτι τὰ χείλη μαστοῖς οὐ προσήνεγκε.» (Απολλόδωρος Βιβλιοθήκη Γ, 13.6)
Με τα χείλη του, λέει, δεν βύζαξε, γι’ αυτό ονομάστηκε Αχιλλέας. Αυτή η εξήγηση δεν του άρεσε του καθηγητή, αλλά ούτε και του Πτολεμαίου του Χέννου που έγραψε τέσσερις αιώνες μετά τον Απολλόδωρο:
«Ὡς Ἀχιλλεὺς διὰ μὲν τὸ ἐκ πυρὸς αὐτὸν σωθῆναι καόμενον ὑπὸ τῆς μητρὸς Πυρίσσοος ἐκαλεῖτο, διότι δὲ ἓν τῶν χειλέων αὐτοῦ κατακαυθείη, Ἀχιλλεὺς ὑπὸ τοῦ πατρὸς ὠνομάσθη.» (Πτολεμαίου Χέννου, Καινή Ιστορία 7,1)
Ονομάστηκε από τον πατέρα του Αχιλλέας γιατί ένα χείλι του είχε καεί. Αλλά ούτε αυτή η εξήγηση ήταν καλή για τον Ι. Κακριδή.
Αλλά εκτός από τον Οδυσσέα και τον Αχιλλέα που έβαλε στο ...μάτι καταφέρεται και για αρκετούς άλλους ήρωες του Ομήρου.Αλλά και αυτά που τα βρίσκει ελληνικά τα θεωρεί πλασμένα από τους Ίωνες επικούς. Έτσι γράφει τα εξής:
«Από τα ονόματα των ηρώων τα περισσότερα είναι γνήσια ελληνικά, πλασμένα κατά κύριο λόγο από τους επικούς της Ιωνίας: Αγαμέμνων, Μενέλαος, Διομήδης, Πρωτεσίλαος, Ετεοκλής, Πολυνείκης κτλ. Υπάρχουν όμως άλλα που δεν μπορούμε να τα αναγάγουμε σε ελληνικές ρίζες: Πέλοψ, Τυνδάρεως, Σίσυφος, Κάδμος, Μίνως, Ατρεύς, Πηλεύς, Τυδεύς και πλήθος άλλα, πρέπει λοιπόν να είναι προελληνικά.»
Τώρα, αν κάνουμε προσπάθεια ετυμολόγησής τους, θα μας πούνε πως διακατεχόμαστε και εμείς από αυθαιρεσία όπως ο Όμηρος, ο Απολλόδωρος, ο Πτολεμαίος και όλοι αυτοί οι ...διαστρεβλωτές των αρχαίων κειμένων.
---