Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι επιγραφές που βρέθηκαν στην Οχύρωση της αρχαίας περσικής Περσεπόλεως, στο νότιο δυτικό Ιράν.
Μετά από δεκάδες χρόνια ερευνών όπου πολυάριθμοι μελετητές και γλωσσολόγοι είχαν ως αντικείμενο την αποκρυπτογράφηση των επιγραφών αυτών διαπίστωσαν πως πέρα από τη βασιλική περσική γραφή, που είναι γνωστή, υπήρχε και η λαϊκή μορφή της περσικής γλώσσας.
Μια ισχυρή απόδειξη αποτελεί ένας μισο-κατεστραμμένος πήλινος δίσκος που είναι χαραγμένος με αρχαία περσική γραφή που ήταν σε καθημερινή χρήση.
Ο δίσκος αυτός βρέθηκε στην περιοχή της Οχύρωσης της αρχαίας Περσεπόλεως και βρίσκεται σήμερα στο Ανατολικό Ινστιτούτο του Πανεπιστημίου του Σικάγου.
Η ενεπίγραφη πινακίδα αποτελούσε διοικητικό αρχείο πληρωμών για διάφορα προϊόντα πέντε οικισμών της περιοχής της Περσεπόλεως και χρονολογείται γύρω στο 500 π.Χ.
«Έχουμε τη δυνατότητα να δούμε πώς οι Πέρσες οι οποίοι ζούσαν στο κέντρο της περσικής αυτοκρατορίας συνήθιζαν να γράφουν στην καθημερινότητα τους, στην περσική γλώσσα και γραφή», δήλωσε ο Γκιλ Στάιν διευθυντής του Ανατολικού Ινστιτούτου και συμπλήρωσε πως «η ανακάλυψη αυτή είναι για μας μια μεγάλη έκπληξη».
Σημειώνεται πως η αρχαία περσική γραφή ήταν από τις πρώτες σφηνοειδείς που είχαν αποκρυπτογραφηθεί μεταξύ των ετών 1800-1840.
Πρόγονος της σύγχρονης περσικής
Με την αποκρυπτογράφηση, οι μελετητές παρατήρησαν πως η αρχαία περσική ήταν πρόγονος της σύγχρονης περσικής και μάλιστα σχετική με την σανσκριτική γλώσσα.
Μπορούσαν έτσι να καταλάβουν τις επιγραφές του Δαρείου, του Ξέρξη, και των διαδόχων του, των βασιλέων της περσικής αυτοκρατορίας που ιδρύθηκε από τον Κύρο τον Μέγα, στα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ. για να διαλυθεί από το Μέγα Αλέξανδρο και τους διαδόχους του μετά το 330 π.Χ.
Μέχρι σήμερα οι περισσότεροι γραφολόγοι της αρχαίας περσικής γραφής πίστευαν πως η περσική γλώσσα και γραφή χρησιμοποιούνταν μόνο από τους βασιλείς για να δώσουν το στίγμα τους στα έργα που είχαν πράξει.
Για να καταγράψουν οποιαδήποτε άλλες πληροφορίες που σχετίζονταν με διοικητικά θέματα οι Πέρσες χρησιμοποιούσαν άλλες γλώσσες και γραφές όπως αραμαϊκή, βαβυλωνιακή, ελαμιτική, που προέρχονταν από λαούς της αυτοκρατορίας τους.
Δεκάδες χιλιάδες πινακίδες
Οι δίσκοι, όμως, που ανακαλύφθηκαν, στην παλιά οχύρωση της Περσεπόλεως, έδωσαν μια νέα διάσταση στο γλωσσικό υπόβαθρο της περσικής αυτοκρατορίας. Διενεργήθηκαν σχετικές αρχαιολογικές ανασκαφές από το Ανατολικό Ινστιτούτο στη δεκαετία του 1930, με άδεια της ιρανικής κυβέρνησης και εστάλησαν στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου το 1937 στα πλαίσια ενός μακροπρόθεσμου δανεισμού για ανάλυση και μελέτη των αρχαίων επιγραφών.
Το αρχείο που διαμορφώθηκε είναι τεράστιο, αφού περιλαμβάνει δεκάδες χιλιάδες πήλινες πινακίδες και θραύσματα με κείμενα στη γλώσσα των Ελαμιτών, που ήταν η εντόπια γλώσσα και γραφή, 2.000 χρόνια πριν την ίδρυση της περσικής αυτοκρατορίας.
Περιλαμβάνει, επίσης, εκατοντάδες πήλινες πινακίδες και θραύσματα χαραγμένα στην αραμαϊκή γλώσσα, που ήταν μια σημιτική γλώσσα που χρησιμοποιούνταν στο μεγαλύτερο μέρος της Μέσης Ανατολής από την εποχή των Ασσυρίων και των Βαβυλωνίων (9ο-8ο αιώνες π.Χ.)
Περιλαμβάνει, ακόμη, χιλιάδες δισκία που αν και δεν περιέχουν κάποια γραφή εντούτοις είναι αξιόλογα λόγω των σφραγίδων που είναι χαραγμένες σε αυτά. Δεκάδες μελετητές ασχολήθηκαν επί πολλά χρόνια για να αποκρυπτογραφήσουν τις πινακίδες αυτές.
Τα σημαντικά κείμενα
Σημαντικά θεωρούνται πως στις χιλιάδες αυτές επιγραφές της αρχαίας Περσεπόλεως έχουν βρεθεί :
-Ένα κείμενο στα φρυγικά (που ήταν γλώσσα της δυτικής Ανατολίας (στη σημερινή Τουρκία).
-Ένα ελληνικό κείμενο και
-Ένα κείμενο στα περσικά της γλώσσας των ηγεμόνων της αυτοκρατορίας.
Εκείνο το οποίο διαπιστώθηκε από την ανάλυση των αρχαιολογικών στοιχείων είναι πως οι γραφείς των πινακίδων αυτών είχαν μεγάλη ευχέρεια να γράφουν σε πολλές γλώσσες, πράγμα το οποίο δηλώνει τη μόρφωση τους αλλά και τη γνώση των αρχαίων γλωσσών.
Το καλό είναι πως η καταγραφή σε πολλές γλώσσες δίνει τη δυνατότητα στους γραφολόγους να αποκρυπτογραφήσουν και γλώσσες που σε κάθε άλλη περίπτωση θα ήταν αδύνατο να το πράξουν.
Η εύρεση αρχαίων ελληνικών πινακίδων στάθηκε ως οδηγός για αποκρυπτογράφηση και άλλων γλωσσών.
Η πρώτη ανακοίνωση για την ανακάλυψη της αρχαίας περσικής διαλέκτου έγινε το Νοέμβριο του 2006 σε συνέδριο που έγινε στο Παρίσι, σε συνεργασία του πανεπιστημίου του Σικάγου.
Μια σχετική μελέτη, «Οι γλώσσες της αρχαίας Περσίας», των Στόλπερ και Γιαν Ταβερνιέρ του Πανεπιστημίου Leuven του Βελγίου δημοσιεύθηκε πριν από δύο χρόνια.