Αύγουστος 26, 2022. Ελλάδα.
Οι αφρικανικές χώρες παίρνουν όλο και περισσότερο τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη για να πολεμήσουν ένοπλες ομάδες αφού έχουν αποδείξει την αποτελεσματικότητά τους σε διάφορες συγκρούσεις σε όλο τον κόσμο, γράφει ο Βρετανός αναλυτής Πολ Μελί* στο BBC Arabic.
Με την
Ουκρανία να εντείνει τον αγώνα ενάντια στη ρωσική εισβολή και πολύ πριν από την
άφιξη του βαρέος πυροβολικού και των δυτικών εκτοξευτών πυραύλων, ένα όπλο που
θα μπορούσε να αναπτύξει η κυβέρνηση του Κιέβου ήταν το drone Bayraktar TB2.
Αυτό το
τουρκικό όπλο έχει αποδειχθεί αποτελεσματικό στο να βοηθήσει το Αζερμπαϊτζάν να
νικήσει τις αρμενικές τεθωρακισμένες δυνάμεις και να ανακτήσει μεγάλες εκτάσεις
εδάφους στον πόλεμο του Ναγκόρνο-Καραμπάχ του 2020.
Αλλά οι
θαυμαστές των δυνατοτήτων αυτών των drones δεν περιορίζονται στην Ανατολική
Ευρώπη και τον Καύκασο.
Τις
τελευταίες εβδομάδες παραδόθηκε ένα φορτίο Bayraktar B2 στο Τόγκο της Δυτικής
Αφρικής, το οποίο αγωνίζεται να ανακόψει τη διείσδυση τζιχαντιστών μαχητών που
κινούνται νότια από την Μπουρκίνα Φάσο.
Τον
περασμένο Μάιο, ο Νίγηρας απέκτησε μισή ντουζίνα από αυτά τα προσιτά και
ευέλικτα αεροσκάφη για τις στρατιωτικές του επιχειρήσεις εναντίον ομάδων
ανταρτών στην υποσαχάρια περιοχή Σαχέλ και γύρω από τη λίμνη Τσάντ.
Μια φθηνή
και προσιτή πολεμική αεροπορία
Άλλοι Αφρικανοί
πελάτες περιλαμβάνουν την Αιθιοπία, το Μαρόκο και την Τυνησία, ενώ ενδιαφέρον
έχει εκδηλώσει και η Αγκόλα.
Αλλά η πρώτη
που το χρησιμοποίησε στην αφρικανική ήπειρο μπορεί να ήταν η αναγνωρισμένη από
τον ΟΗΕ κυβέρνηση στη Λιβύη, όπου εντοπίστηκε ήδη από το 2019 και βοήθησε τις
δυνάμεις της Τρίπολης να απωθήσουν τον στρατηγό Χαλίφα Χαφτάρ.
Για τους
Αφρικανούς αγοραστές, ειδικά τις φτωχές χώρες, τα drones προσφέρουν την
ευκαιρία να χτίσουν μια μεγάλη αεροπορία χωρίς το ακριβό κόστος εξοπλισμού και
την πολυετή εκπαίδευση που απαιτείται για την ανάπτυξη μιας συμβατικής
επανδρωμένης αεροπορικής δύναμης.
Αυτό είναι
ένα ιδιαίτερο πόλο έλξης για χώρες όπως ο Νίγηρας και το Τόγκο, που
αντιμετωπίζουν την περίπλοκη πρόκληση να χαλιναγωγήσουν κινητές ομάδες
ισλαμιστών μαχητών με έδρα τη ζούγκλα, οι οποίοι κινούνται γρήγορα στο ανώμαλο
έδαφος του Σαχέλ με μοτοσικλέτες για να στήσουν ενέδρα και να εξαπολύσουν
αιφνιδιαστικές επιθέσεις σε απομονωμένο στρατό και φυλάκια χωροφυλακής,
συνοριακά περάσματα και συγκεντρώσεις πολιτών.
Η
αντιμετώπιση της τρομοκρατίας
Η ασφάλεια
κατά μήκος των συνόρων μεταξύ Τόγκο και Μπουρκίνα Φάσο βρίσκεται υπό αυξανόμενη
απειλή από ισλαμιστές μαχητές.
Ο στρατός
του Νίγηρα υποφέρει από αυτό το πρόβλημα εδώ και χρόνια καθώς πολεμά τους
μαχητές στην τριπλή συνοριακή περιοχή όπου ο Νίγηρας συναντά την Μπουρκίνα Φάσο
και το Μάλι, λίγες ώρες οδικώς από την πρωτεύουσα, Νιαμέι.
Οι
κυβερνητικές δυνάμεις συμμετέχουν επίσης σε μια επίπονη εκστρατεία για την
προστασία της μακρινής νοτιοανατολικής περιοχής από τις επιθέσεις της Μπόκο
Χαράμ και του Ισλαμικού Κράτους - Ισλαμική Επαρχία Δυτικής Αφρικής (ISWAP).
Αλλά για το
Τόγκο, η άμεση πραγματικότητα της απειλής των τζιχαντιστών είναι μια σχετικά
νέα και βαθιά ανησυχητική εμπειρία.
Για το
μεγαλύτερο μέρος της περασμένης δεκαετίας, οι δραστηριότητες των ενόπλων ομάδων
περιορίζονταν στην κεντρική περιοχή του Σαχέλ, στο Μάλι, στην Μπουρκίνα Φάσο
και στον Νίγηρα, κυρίως σε περιοχές σχετικά μακριά από τα σύνορά τους με
παράκτιες χώρες όπως η Ακτή Ελεφαντοστού, η Γκάνα, το Τόγκο και το Μπενίν.
Αλλά η
εικόνα άρχισε πρόσφατα να αλλάζει καθώς ένοπλες ομάδες έχουν επεκτείνει την
επιρροή τους σε μεγάλο μέρος της Μπουρκίνα Φάσο και σε αγροτικές περιοχές κατά
μήκος των συνόρων με αυτές τις τέσσερις χώρες.
Μέχρι τα
τέλη του 2019, οι δυνάμεις ασφαλείας εντόπισαν σημάδια ένοπλης διείσδυσης στο
βόρειο Τόγκο.
Οι μαχητές
αρχικά κρύβονταν μόνο για να ξεκουραστούν και να αναρρώσουν, αλλά η κυβέρνηση
στη Λομέ, όπως και οι ομολόγους της στη δυτική ακτή της Αφρικής, ανησυχούσε ήδη
για την κλιμακούμενη απειλή.
Η γειτονική
Ακτή Ελεφαντοστού δέχθηκε επίθεση τζιχαντιστών στο θέρετρο Grand Bassam το
2016, η οποία άφησε νεκρούς 19 ανθρώπους και στη συνέχεια επιθέσεις και
συγκρούσεις με τις δυνάμεις ασφαλείας στα βορειοανατολικά το 2020.
Ένας τοπικός
οδηγός άγριας ζωής σκοτώθηκε όταν ένοπλοι απήγαγαν δύο Γάλλους τουρίστες στο
Εθνικό Πάρκο Πεντζαρί του Μπενίν.
Δύο Γάλλοι
στρατιώτες σκοτώθηκαν αργότερα σε ανταλλαγή πυροβολισμών όταν οι τουρίστες
διασώθηκαν πέρα από τα σύνορα στη Μπουρκίνα Φάσο.
Η πρώτη
άμεση επιδρομή στο ίδιο το Τόγκο ήταν στη Σανλουάνγκα τον περασμένο Νοέμβριο.
Στη
συνέχεια, πριν τα ξημερώματα της 11ης Μαΐου, δεκάδες ένοπλοι επιτέθηκαν σε
φυλάκιο του στρατού στο Καμπέκ – Μπακάντε , κοντά στην Μπουρκίνα Φάσο,
σκοτώνοντας 8 στρατιώτες και τραυματίζοντας άλλους 13.
Οι δυνάμεις
αντιμετώπισαν τους επιτιθέμενους και σκότωσαν μερικούς από αυτούς. Τον
επόμενο μήνα, η κυβέρνηση κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης στο Savanes, στο
βόρειο τμήμα του Τόγκο.
Αλλά αυτό
δεν ήταν αρκετό για να αποτρέψει τους τζιχαντιστές που τώρα επιχειρούν στη
συνοριακή περιοχή και πιστεύεται ότι ανήκουν στη Τζαμάατ Νουσράτ αλ Ισλάμ Βα αλ
Μουσλίμιν, τον κύριο συνασπισμό ισλαμιστικών ένοπλων ομάδων που εδρεύουν στο
Μάλι.
Δύο
στρατιώτες σκοτώθηκαν σε άλλο επεισόδιο τον περασμένο Ιούλιο.
Ο Πρόεδρος
του Τόγκο Faure Gnassingbe περιόδευσε την περιοχή σε μια προσπάθεια να ανυψώσει
το ηθικό.
Ωστόσο,
ορισμένοι ντόπιοι έχουν εγκαταλείψει τα χωριά τους, ένα φαινόμενο που έχει ήδη
παρατηρηθεί σε άλλες περιοχές των περιοχών του Σαχέλ που έχουν πληγεί από
ένοπλη βία.
Το καθεστώς,
το οποίο έχει μονοπωλήσει την εξουσία για δεκαετίες, ένιωσε την ανάγκη να
καλέσει τα κόμματα της αντιπολίτευσης για συνομιλίες για την ανάπτυξη μιας
ενοποιημένης εθνικής στρατηγικής για την αντιμετώπιση της απειλής που θέτουν οι
ένοπλοι μαχητές.
Αλλά τελικά,
η άμεση στρατιωτική δύναμη πρέπει να παίξει ρόλο, και εδώ μπαίνουν τουρκικά μη
επανδρωμένα αεροσκάφη, παρέχοντας στο Τόγκο, όπως ο Νίγηρας, τη δική του εθνική
ικανότητα εναέριας επιτήρησης για να προσπαθήσει να εντοπίσει και πιθανώς να
χτυπήσει μαχητικές ομάδες.
Υπήρχαν ήδη drones στο Σαχέλ
Η χρήση
drones δεν είναι καινούργια στο Σαχέλ, όπου τόσο η Γαλλία όσο και οι Ηνωμένες
Πολιτείες έχουν βάσεις drones στον Νίγηρα που εργάζονται για να υποστηρίξουν τη
στρατηγική ασφαλείας της κυβέρνησης.
Για
μεγαλύτερες δυνάμεις όπως η Αιθιοπία, όπου η ομοσπονδιακή κυβέρνηση πολεμά το
Απελευθερωτικό Μέτωπο του Λαού Tigray, τα drones είναι ένα πολύτιμο εργαλείο
για την επέκταση της συνολικής στρατιωτικής ικανότητας.
Υπάρχουν
όμως κίνδυνοι, όπως και με τα επανδρωμένα αεροσκάφη. Μέχρι τον περασμένο
Ιανουάριο, οι ανθρωπιστές ανέφεραν ότι τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη είχαν
σκοτώσει περισσότερους από 300 αμάχους στη σύγκρουση Tigray της Αιθιοπίας.
Ο στρατός
του Τόγκο παραδέχτηκε ότι σκότωσε επτά νεαρούς πολίτες κατά λάθος, αφού ένα μη
επανδρωμένο ή επανδρωμένο αεροσκάφος πίστεψε ότι ήταν ομάδα μαχητών και
εξαπέλυσε επιδρομή εναντίον τους τον περασμένο Ιούλιο.
Ο κίνδυνος
τέτοιων τραγικών λαθών αυξάνεται σε στιγμές πανικού για κάτι που φαίνεται να δημιουργεί
η όποια διείσδυση τζιχαντιστών.
Η διπλωματία
των drones
Τόσο για το
Τόγκο όσο και για τον Νίγηρα, η εταιρική σχέση με την Τουρκία είναι επίσης
πολιτικά επωφελής, καθώς μειώνει την εξάρτησή τους από τις εταιρικές σχέσεις
ασφαλείας με τη Γαλλία, την πρώην αποικιακή δύναμη, με την οποία ένα μεγάλο
μέρος της εγχώριας γνώμης δεν συμπαθεί.
Από την
άποψη της Άγκυρας, υπάρχουν επίσης παράγοντες έλξης καθώς η «διπλωματία των
drone» και η στρατιωτική συνεργασία έχουν γίνει σημαντικό εργαλείο στην
εξωτερική πολιτική του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προς την
υποσαχάρια Αφρική, συμπληρώνοντας περισσότερα μακροπρόθεσμα πλεονεκτήματα, όπως
η κατασκευή αεροδρομίων και άλλα στοιχεία βασικής υποδομής.
Μέσα στην
τουρκική πολιτική-επιχειρηματική ελίτ υπάρχουν και προσωπικές διασυνδέσεις.
Δύο αδέρφια
είναι επικεφαλής της εταιρείας παραγωγής των Baykar TB2, ο διευθύνων σύμβουλος Χαλούκ
Μπαϊρακτάρ και ο αδελφός του Σελτζούκ, επικεφαλής τεχνολογίας, και ο τελευταίος
είναι ο σύζυγος της κόρης του προέδρου Ερντογάν, Σουμάγια.
BBC-
arabic
*Ο Paul Milley είναι σύμβουλος στο Πρόγραμμα Αφρικής στο
Chatham House του Λονδίνου
--
© Βαλκανικό Περισκόπιο -Γιῶργος Ἐχέδωρος
Επιτρέπεται η αναδημοσίευση μόνον με αναφορά της ενεργής ηλεκτρονικής διεύθυνσης του ιστολογίου παραγωγής- https://www.echedoros-a.gr