ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΛΑΣΚΑΡΕΩΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ- ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ- ΒΕΝΕΤΙΑ 1512ΕΠΙΤΟΜΗ ΤΩΝ ΟΚΤΩ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΜΕΡΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΤΙΝΩΝ ΑΝΑΓΚΑΙΩΝ ΣΥΝΤΕΘΕΙΣΑ ΠΑΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΛΑΣΚΑΡΕΩΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ
Περί διαιρέσεως των γραμμάτων Βιβλίον πρώτον.
Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος
Ένας από τους μαθητές του σπουδαίου λόγιου του Βυζαντίου Ιωάννη Αργυρόπουλου ήταν ο Κωνσταντίνος Λάσκαρης.
Η ευρωπαϊκή διανόηση τον συμπεριλαμβάνει στους Ιταλούς αναγεννησιακούς λογίους του 15ου αιώνα. Η εξήγηση που δίνεται σε αυτό είναι πως το μεγαλύτερο μέρος της δημιουργικής ζωής του το ανάλωσε στην Ιταλική Χερσόνησο.
Η παρουσία του στην Ιταλία χαρακτηρίζεται ως αφετηρία των διανοητών στην προσέγγιση τους με την ελληνική γλώσσα. Έδωσε, δηλαδή, τη δυνατότητα στους Ουμανιστές να εντρυφήσουν στα πρωτότυπα αρχαιοελληνικά φιλοσοφικά και ιστορικά κείμενα και να ανακατευθύνουν τις τάσεις της εποχής.
Ο Κωνσταντίνος Λάσκαρης γεννήθηκε το 1434, στην Κωνσταντινούπολη. Καταγόταν από επιφανή βυζαντινή οικογένεια, η οποία είχε αναδείξει στη διάρκεια του 13ου αιώνα αυτοκράτορες στο Βασίλειο της Νίκαιας ( Μικρά Ασία). Μάλιστα ο πρόγονός του, Θεόδωρος Λάσκαρης, ήταν ο ιδρυτής της αυτοκρατορίας της Νίκαιας, ενώ ο τρίτος αυτοκράτορας ήταν ο Θεόδωρος ο Β’ Λάσκαρης, που ήταν μάλιστα συγγραφέας και ποιητής. Προσπάθησε μάλιστα ο τελευταίος να αναδείξει τη Νίκαια, ως κέντρο των γραμμάτων και της επιστήμης.
Σε νεαρή ηλικία ο Κ. Λάσκαρης έζησε τη φρίκη της άλωσης της Πόλης από τους Οθωμανούς.
Γράφει σχετικά ο Τζ. Σάντυς: «Ήταν δεκαεννιά χρονών όταν φυλακίστηκε από τους Τούρκους στην πτώση της γενέτειράς του». («Ιστορία των κλασσικών Λογίων» έκδοση Καίμπριτζ 1908 στην αγγλική γλώσσα).
Είχε εγκλειστεί με χιλιάδες άλλους κατοίκους της Κωνσταντινούπολης που επέζησαν των σφαγών σε χώρο αιχμαλώτων.
ΦΩΤΟ: "ΠΕΡΙ ΟΝΟΜΑΤΟΣ"
Όταν απελευθερώθηκε εγκατέλειψε την Πόλη και πήγε στην Κέρκυρα η οποία βρισκόταν υπό βενετική κατοχή. Παρέμεινε εκεί επτά χρόνια. Στο διάστημα της παραμονής του, είχε ακούσει πως στη Ρόδο είχαν σωθεί χειρόγραφα αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων και επισκέφθηκε για αυτό το λόγο το νησί. Πράγματι κατάφερε να αποκτήσει μερικά χειρόγραφα τα οποία πήρε μαζί του.
Αυτή ήταν και η περιουσία του όταν εγκαταστάθηκε στο Μιλάνο, λίγα χρόνια αργότερα. Αντέγραψε πολλά από τα χειρόγραφα και τα διέθεσε σε ανθρώπους του πνεύματος. Διακατέχονταν από την πεποίθηση πως η δυτική διανόηση έπρεπε να βασιστεί στις ιδέες των αρχαιοελληνικών κειμένων και αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί μόνον με την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας.
Ενστερνιζόμενος τις απόψεις του ο Δούκας του Μιλάνου Φραντζέσκο Σφόρτσα τον διόρισε δάσκαλο της ελληνικής στη θυγατέρα του Ιππόλυτα.
Τα χρόνια αυτά ο Κ. Λάσκαρης δημοσίευσε την Ελληνική Γραμματική σε οκτώ τόμους. Ήταν ένα πολύ σοβαρό έργο που εκδόθηκε ολοκληρωτικά στην ελληνική γλώσσα και άνοιξε ο δρόμος της διδασκαλίας των ελληνικών στην Ιταλία. Στο Μιλάνο παρέμεινε από το 1460 έως το 1465.
Κλήθηκε από τον καρδινάλιο Βησαρίωνα τον Τραπεζούντιο στη Ρώμη για να διδάξει την ελληνική γραμματική, όπου το ενδιαφέρον των ρωμαίων διανοουμένων είχε αναζωπυρωθεί. Καθώς αντιλαμβάνονταν τη σπουδαιότητα της ανάγνωσης και μελέτης των αρχαίων κειμένων από το πρωτότυπο για κάθε μελετητή αλλά και κάθε νέο διανοητή, συντόνισε τις διδασκαλικές δραστηριότητες του προς την κατεύθυνση αυτήν.
Δημιουργήθηκε, έτσι, ένας κύκλος διανοουμένων γύρω από το Λάσκαρη. Μάλιστα ο Φερδινάλδος ο Α΄ της Νάπολης τον κάλεσε να παραδώσει μια σειρά διαλέξεων για την πνευματική Ελλάδα.
Ένα τυχαίο περιστατικό, λέγεται, πως τον έκανε να πάει στη Μεσσήνη της Σικελίας, όπου εκεί παρέμεινε για τα, τουλάχιστον, τριάντα χρόνια της υπόλοιπης ζωής του. Ασχολήθηκε με την αντιγραφή των αρχαίων ελληνικών χειρογράφων, αναδημοσίευσε μάλιστα τη «Γραμματική» του. Ένας γνωστός μαθητής του ήταν ο καρδινάλιος και συγγραφέας Πιέτρο Μπέμπο.
ΦΩΤΟ: "Η ΚΛΙΣΗ ΤΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ", ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΒΕΝΕΤΙΑ 1512
Την εποχή εκείνη άρχισε να εδραιώνεται η τυπογραφία ενώ η αντιγραφή των κειμένων έπεσε σε υποδεέστερη μοίρα. Έτσι η πηγή αυτή των εσόδων του άρχισε να ατονεί ραγδαία. Πέθανε πάμφτωχος στη Μεσσήνη αν και μέχρι το θάνατό του δε σταμάτησε τη δημόσια διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας. Η συλλογή περί τα εβδομήντα χειρόγραφα του, κληροδοτήθηκαν στη Σύγκλητο της Μεσσήνης. Η συλλογή αυτή δύο αιώνες μετά θα εμπλουτίσει τη Βασιλική Βιβλιοθήκη της Μαδρίτης (1769), όπου μεταφέρθηκαν τα χειρόγραφά του μαζί με μερικές επιστολές του, που παραχωρήθηκαν από τον Ιριάρτε (J. Iriarte), γνωστές ως ελληνικοί κώδικες (Greaci Codices).
Η προσφορά του Κωνσταντίνου Λάσκαρη με τη συνεχή παραγωγή αντιγράφων των έργων των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων και τη διάθεσή τους στη διανόηση της Δύσης καθώς και το πολύτιμο έργο της ‘γραμματικής’ του, γαλούχησαν γενεές γενεών δίνοντας μια ισχυρή ώθηση στην άνθιση του Ευρωπαϊκού Αναγεννησιακού Ανθρωπισμού.