«Η Ουάσιγκτον δεν μπορεί να επέμβει στη διένεξη πΓΔΜ-Ελλάδας»

Η ομηρική Τεγέα στο προσκήνιο από νορβηγούς αρχαιολόγους

Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος

«ΑΡΚΑΔΩΝ ΔΕ ΤΑ ΠΡΟΣ ΤΗΣ ΑΡΓΕΙΑΣ ΤΕΓΕΑΤΑΙ ΤΕ ΕΧΟΥΣΙ
ΚΑΙ ΜΑΝΤΙΝΕΙΑΣ ΝΕΜΟΝΤΑΙ ΔΕ ΟΥΤΟΙ ΤΕ
ΚΑΙ ΤΟ ΆΛΛΟ ΑΡΚΑΔΙΚΟΝ ΤΟ ΜΕΣΟΓΑΙΟΝ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ»
γράφει στην ‘Περιήγησή’ του ο Παυσανίας καθορίζοντας τα όρια της αρχαίας Τεγέας.
Στην Τεγέα βρίσκονται, σήμερα, στο στάδιο της εξέλιξης δύο έργα:

η έρευνα στην παράπλευρη κοιλάδα, στα ανατολικά του αστικού κέντρου

και

η ανασκαφική δραστηριότητα στο κέντρο της αρχαίας πόλης, που ξεκίνησαν τον Ιούνιο του 2009.
Πριν λίγες ημέρες συμπληρώθηκε η πρώτη φάση ενός πενταετούς σχεδίου (2009-2013) ανασκαφών στο χώρο της αρχαίας Τεγέας, από μια διεθνή ομάδα αρχαιολόγων με επικεφαλής το Νορβηγικό Ινστιτούτο Αθηνών σε συνεργασία με το ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού.
Οι ανασκαφές γίνονται δυτικά από το θέατρο και τη Βασιλική του Θύρσου, όπου είχε γίνει μια τεκμηριωμένη έρευνα τα έτη 2003-2004.

Πιθανολογήθηκε, με τη χρήση ενός μαγνητομέτρου, η τοποθεσία μιας κύριας οδού βορρά – νότου και μιας στοάς που συνόρευαν με την Αγορά.

Το Νορβηγικό Ινστιτούτο Αθηνών ξεκίνησε την πρώτη αρχαιολογική του επιτόπια έρευνα στον ελλαδικό χώρο το 1990. Αντικείμενο της έρευνας απετέλεσαν τα λείψανα ενός μεγάλου πρώιμου αρχαϊκού ναού, που εντοπίστηκαν μεταξύ των οικοδομικών καταλοίπων του φημισμένου ιερού της Αλέας Αθηνάς, του 4ου αιώνα π.Χ. Η ανασκαφή του αρχαϊκού ναού, που ιδρύθηκε από τον Αλεό, θα μπορούσε να χρονολογηθεί λίγο νωρίτερα από τον ναό της Ήρας στην Ολυμπία, στα τέλη του 7ου αιώνα π.Χ., πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την Ε΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων.

Στο χώρο ανακαλύφθηκαν χάλκινα αναθηματικά των γεωμετρικών και αρχαϊκών χρόνων με τη μορφή αλόγων και ελαφιών. Εντοπίστηκαν επίσης πόρπες και σφραγίδες.
Στην αρχαϊκή περίοδο εννέα οικισμοί σε μορφή συνοικισμού, συγκροτούσαν την αρχαία πόλη της Τεγέας. Αναφέρεται από το Όμηρο στον κατάλογο των πλοίων, ως μια πόλη που συνέδραμε τους Αχαιούς με πλοία και άνδρες στον τρωικό πόλεμο.
Η Τεγέα είχε αντιδράσει στην ηγεμονία της Σπάρτης αλλά τελικά κατακτήθηκε περί το 560 π.Χ.

Τον τέταρτο αιώνα εντάχθηκε στην Αρκαδική Συμμαχία και αγωνίστηκε να απαλλαγεί από τον σπαρτιατικό ηγεμονισμό. Ο ναός της Αλέας Αθηνάς κάηκε το 394 π.Χ. και ξανακτίστηκε σε σχεδιασμό και αρχιτεκτονική του διάσημου της εποχής Σκόπα του Πάριου.

Χαρακτηριστικό της τέχνης του είναι τα αετώματα του ναού όπου παριστάνονται ανάγλυφα μυθολογικά θέματα, όπως το «κυνήγι του Καλυδωνίου Κάπρου» και η «μονομαχία του Τήλεφου με τον Αχιλλέα», ανατολικά και δυτικά αντίστοιχα.

Σημαντικά τμήματα τους εκτίθενται σήμερα στο Μουσείο Τεγέας σε ειδική αίθουσα. Εξαιρετικής τέχνης κεφαλή κόρης που έχει ευρεθεί στο χώρο του ιερού, θεωρείται ότι ανήκει στη θεά Υγεία, κόρη του Ασκληπιού, και εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών.
Μετά την κατάληψη της περιοχής από τους Ρωμαίους, το 31 μ.Χ., ο αυτοκράτορας Οκταβιανός για να τιμωρήσει τους Τεγεάτες για την απήθειά τους διέταξε να μεταφερθεί το άγαλμα της θεάς στη Ρώμη, όπως αναφέρει ο Παυσανίας.

Πιθανόν ο ναός να σωζόταν ως τον 4ο αι. μ.Χ., όμως και καταστράφηκε από τους βυζαντινούς αυτοκράτορες Μεγάλο Θεοδόσιο (379-395) και Θεοδόσιο Μικρό (408-450) και από τις επιδρομές των βάρβαρων Γότθων. Έτσι κατεστραμμένος παρέμεινε για 16 αιώνες, ώσπου τον έφερε στο φως ο G.Mendel, το 1901-2.

Εξάλλου, η σύγχρονη αρχαιολογική ομάδα εντόπισε άφθονη σκωρία από βυζαντινό εργαστήριο μεταλλουργίας και τα ερείπια μιας αγροικίας με πατητήρι, ενώ ήδη με βάση τα ευρήματα ανασυνθέτουν το σχεδιασμό της πόλης από την αρχαϊκή ώς τη βυζαντινή εποχή.
Αναδεικνύεται, έτσι, η βαθμιαία αλλαγή του χαρακτήρα μιας πόλης με συνεχόμενη κατοίκηση από τη ρωμαϊκή μέχρι και τη μεσοβυζαντινή περίοδο. Σημαντική, τελικά, αποδείχθηκε μια στρώση από σπασμένα κεραμίδια που αποκαλύφθηκε δυτικά του αρχαίου θεάτρου, όπου αργότερα οικοδομήθηκε μητροπολιτικός ναός της μεσοβυζαντινής περιόδου (7ος-12ος αι. μ.Χ.).
Αν και αρχικά θεωρήθηκε ότι οι κεραμίδες προέρχονταν από τη στέγη κτίσματος που κατέρρευσε, αποδείχθηκε πως η στρώση αυτή αποτελεί την τελευταία μιας μακρόχρονης σειράς διαδοχικών επιστρώσεων μιας μεγάλης πλατείας, η οποία πιθανότατα ταυτίζεται με την αρχαία αγορά της πόλης.

Ο χώρος της αρχαίας Τεγέας βρίσκεται στο σύγχρονο χωριό Αλέα, 12 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Τρίπολης.


Πηγές:
Det Norske Instituttet i Athen
ΤΑ ΝΕΑ
ΑΠΕ
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΕΓΕΑΣ