Φωτο: αεροφωτογραφία της αρχαιολογικής τοποθεσίας της ΤροίαςΓράφει ο Γιώργος Εχέδωρος
Ως αποτέλεσμα των άκαρπων αρχαιολογικών ανασκαφών μπορούν να εκληφθούν τα συμπεράσματα που ανακοίνωσε ο Γερμανός καθηγητής αρχαιολογίας του Tübingen, Manfred Korfmann.
Οι δυσπιστίες που εξέφρασε με άρθρο του στο αρχαιολογικό περιοδικό Arcaeology, για την ιστορικότητα του ομηρικού έργου προκάλεσαν μεγάλη εντύπωση.
Γράφει στην αρχή του άρθρου του ο κ. Κόρφμαν:
«Τα τελευταία 16 χρόνια, περισσότεροι από 350 μελετητές, επιστήμονες και τεχνικοί από 20 περίπου χώρες συνεργάστηκαν στις ανασκαφές στη βορειοδυτική πλευρά της Τουρκίας σε μια ακρόπολη της πρώϊμης εποχής Χαλκού, την τρίτη χιλιετία π.Χ. που τελείωσε ως βυζαντινός οικισμός, πριν εγκαταλειφθεί τελείως το 1350 μ.Χ. Ωστόσο, ως άμεσος επιβλέπων των ανασκαφών, αναρωτιέμαι συνέχεια, αν ο πόλεμος της Ομηρικής Τροίας πραγματικά συνέβη.»
Αναπτύσσοντας τα αποτελέσματα των πολυετών ανασκαφικών προσπαθειών στο χώρο της Τροίας θα σημειώσει χαρακτηριστικά:
«Η Τροία εμφανίζεται καταστραμμένη περίπου το 1180 π.Χ., πιθανόν από ένα πόλεμο η πόλη χάθηκε. Υπάρχουν ενδείξεις μιας πυρκαγιάς, μερικών σκελετών και ενός σωρού από σβώλους σφεντόνας.
Οι κάτοικοι που θα είχαν υπερασπίσει με επιτυχία την πόλη τους θα τις είχαν πάρει από εκεί και θα τις είχαν τοποθετήσει σε ένα άλλο μέρος αλλά μια νικηφόρα κατάκτηση δεν θα έκανε τίποτε για αυτά.
Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρόκειται για τον Τρωϊκό πόλεμο αν και η αρχαία παράδοση τον τοποθετεί χρονικά αυτήν την περίοδο.
Μετά από μια μεταβατική περίοδο μερικών δεκαετιών, ένας νέος πληθυσμός από τα ανατολικά βαλκάνια ή από την περιοχή της βορειοδυτικής Μαύρης Θάλασσας εγκαταστάθηκε στα ερείπια της αποδυναμωμένης πόλης.
Το κύριο επιχείρημα ενάντια στην ένωση αυτών των ερειπίων με την μεγάλη πόλη που περιγράφεται στην Ιλιάδα είναι ότι η Τροία στην Ύστερη Εποχή Χαλκού ήταν μια εντελώς ασήμαντη κωμόπολη και όχι μιας σημαντικής τοποθεσίας.»
Ο Όμηρος τα φαντάστηκε...
Συνεχίζοντας ο Γερμανός καθηγητής το άρθρο και αφού περιγράφει τα ελάχιστα ευρήματα των ανασκαφών που πραγματοποιήθηκαν θα σημειώσει:
«Ο Όμηρος είχε δεδομένο πως το ακροατήριό του ήξερε ότι ένας πόλεμος είχε διεξαχθεί, κάπου εκεί, για αυτό που στη συνέχεια τον ονόμασε Ίλιον ή Τροία.
Ο αοιδός ενδιαφέρθηκε κυρίως για την περιγραφή της οργής του Αχιλλέα και των συνεπειών του.
Χρησιμοποίησε την Τροία και τον Πόλεμο, ποιητική αδεία, για μια σύγκρουση μεταξύ των ανθρώπων και των Θεών.
Από τη σκοπιά του αρχαιολόγου, η Ιλιάδα μπορεί να ερμηνευθεί ως ‘πρόφαση’ μιας εξ ολοκλήρου διαφορετικής λογικής.
Κάποιος ίσως δει τον Όμηρο ή τους πληροφοριοδότες του ως αυτόπτες μάρτυρες της Τροίας και την τοποθεσία της Τροίας όπως ήταν στον όγδοο π.Χ. αιώνα, την περίοδο, δηλαδή, όπου οι μελετητές γενικά συμφωνούν πως ο Όμηρος συνέθεσε τα έπη του.
Η Τροία ήταν κατά ένα μεγάλο μέρος μια ερειπωμένη τοποθεσία στις μέρες του Ομήρου αλλά τα υπολείμματα της Τροίας, όπως εντοπίστηκαν, μαζί με την ακρόπολη και την χαμηλότερη από αυτήν πόλη, ήταν ακόμη εντυπωσιακές.»
Αποκαρδιωμένος ο αρχαιολόγος που δεν μπόρεσε να ανακαλύψει το εύρημα που θα τον έκανε διάσημο, προσπαθεί να υποβαθμίσει τον αρχαίο Έλληνα ποιητή, κάνοντας το ‘Ιερό του Ιλίου’ ...ξύλινη κατασκευή.
Γράφει ο αθεόφοβος :
«Η φράση ‘Ιερό Ίλιο’ είναι το πιο συχνά επαναλαμβανόμενο επίθετο στην Ιλιάδα, και ο καθένας θα περίμενε να δει ένα ιερό κτίριο στην τοποθεσία αυτή.
Μπορούμε να δώσουμε πειστικά επιχειρήματα για ένα ιερό ή ιερά, πιθανόν, φτιαγμένα ως ξύλινες κατασκευές, από τις αρχές του έβδομου αιώνα π.Χ., περίπου στα χρόνια του Ομήρου, σε αυτήν την περιοχή, όπου μετέπειτα χρησιμοποιούνταν ως κέντρο λατρείας μέχρι την ύστερη εποχή της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.
Δεν υπάρχει τίποτε από αρχαιολογική καταγραφή που να έρθει σε αντίθεση με τον ισχυρισμό πως η Τροία και η γύρω περιοχή διαμόρφωσαν το σκηνικό της Ομηρικής Ιλιάδας στα 700 π.Χ.»
«Δεν ήταν ελληνικός οικισμός η Τροία»
Και τώρα η αμφισβήτηση και του τρωϊκού πολέμου αλλά και της ελληνικής υπόστασης στην περιοχή:
«Ο Carl Blegen που κατεύθυνε τις ανασκαφές στην Τροία τη δεκαετία του ’30 θεώρησε πως ήταν ελληνικός οικισμός. Η ιδέα μιας ελληνικής Τροίας ήταν από τον Σλήμαν (Schliemann) και καθιερώθηκε. Αυτές οι αρχαιολογικές ανασκαφές άρχισαν από την Ελλάδα για την Τροία, κυριολεκτικά και μεταφορικά, και αργότερα επέστρεψαν στην Ελλάδα και ήταν όλοι προκατειλημμένοι με τη λογική της ελληνικής Τροίας.
Σήμερα γνωρίζουμε, από τις ανασκαφές μας, την εποχή του χαλκού η Τροία είχε ισχυρότατους δεσμούς με την Ανατολία από ότι με το Αιγαίο.
Η έρευνα από ειδικούς της Ανατολίας(σ.σ.!!) έδειξε πως ό, τι καλούμε σήμερα Τροία ήταν προς το τέλος της εποχής του Χαλκού, το βασίλειο Wilusa, αρκετά ισχυρό ώστε να έχει σχέσεις με την αυτοκρατορία των Χετταίων, ακόμη και οι Αιγύπτιοι φαίνεται να είχαν σχέσεις με την πόλη. Επιπλέον σύμφωνα με αρχεία των Χετταίων, υπήρξαν πολιτικές και στρατιωτικές εντάσεις γύρω από την Τροία, ακριβώς το δέκατο τρίο και δωδέκατο αιώνες π.Χ. που είναι η υποτιθέμενη χρονική περίοδος του Ομηρικού Τρωϊκού Πολέμου.»
Ο αρθογράφος κάνει την παρακάτω ερώτηση στον εαυτό του:
«Υπήρξε ο τρωικός πόλεμος;»
Και απαντά:
«H ιστορία του Ομήρου για μια στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ Ελλήνων και των κατοίκων της Τροίας, είναι βασισμένη στη μνήμη ιστορικών γεγονότων. Γεγονότα που θα μπορούσαν να έχουν γίνει οπουδήποτε.»