Ἡ παρθένος τοῦ Ἂμμωνος

Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος

Αυτό που δίνει ζωή στους ανθρώπους, αυτό που τους χαρίζει τη βούληση για δημιουργία, αυτό που τους ξεχωρίζει από την έννοια του πράγματος είναι ο αέρας που εισπνέουμε, είναι ο αέρας που ορμά στους πνεύμονες και τους αναστατώνει. Είναι η θεϊκή ανάσα του Ἂμμωνος. Ο Ἂμμων είναι ο αέρας, είναι η πνοή της ζωής, είναι η ίδια η ζωή.
Είναι ο θεός των μεγάλων και των μικρών, των φτωχών και των πλούσιων, είναι ο προστάτης της Θήβας.
Η Μίρα είναι η υμνήτριά του. Είναι η προστατευόμενή του, είναι η αγαπημένη θεών και ανθρώπων.
Η Μίρα είναι ιέρεια του ναού του, στην αιώνια Θήβα, στην αιώνια Αίγυπτο…
Το αγγελικό της πρόσωπο σαγηνεύει και ξεσηκώνει τον καυτό αέρα της άμμου. Η μαγευτική φωνή της αναστατώνει τους φτωχούς, τους κατατρεγμένους, τους πλούσιους, τους ισχυρούς.
‘Άμμων, Ἂμμωνα, δώσε στους ανθρώπους την πνοή σου, δώσε την ανάσα σου, τη δύναμή σου, τη θέλησή σου, Ἂμμωνα…’
Και μέσα στο απόδειλο, μέσα στο μούχρωμα, η Μίρα ανέβηκε στο πιο ψηλό σημείο του ναού κι άρχισε να τραγουδά.
Η παρθένος ιέρεια του Ἂμμωνα έψαλλε, στην αρχαία γλώσσα, για το θάνατο που ερχότανε. Θα έχανε τη ζωή της και θα γινότανε αθάνατη. Η ζήλια και ο φθόνος των άλλων ιερειών θα της αφαιρούσε τη ζωή με ένα δηλητήριο. Το ήξερε, το γνώριζε.
Εκείνο το απόδειλο, τρεις χιλιάδες χρόνια πριν, η μαγευτική φωνή, της εικοσάχρονης ιέρειας έσκιζε τον καυτό αέρα της ερήμου τραγουδώντας το χαμό της.

***
Ο Τζαίημς Χέντρι Μπρέστεντ είναι ο ιδρυτής του ασιατικού Μουσείου του πανεπιστημίου του Σικάγου. Το 1920 αγόρασε στην Αίγυπτο μια σαρκοφάγο, για την ακρίβεια ήταν ένα φέρετρο, που βρέθηκε στα ερείπια του ναού του Ἂμμωνος της Θήβας.

Φώτο: Η μεταφορά της μούμιας σε ζώσα μορφή (κλικ στη φωτο για μεγέθυνση)

Το εξωτερικό μέρος ήταν ζωγραφισμένο με έντονα χρώματα με την εικόνα του Ἂμμωνα και έλεγε στην ιερογλυφική γραφή πως επρόκειτο για την τραγουδίστρια του θεού. Έγραφε κατά λέξη Μερε’ς’ αμούν. Η λέξη μεταφέρεται ως ‘Ζωή στον Ἂμμωνα’.
Η κασετίνα-σαρκοφάγος είχε μέσα μια μούμια, που περιτυλίχθηκε πριν 3000 χρόνια και ονομάστηκε από την επιγραφή ‘Μερεσαμούν’. Εντυπωσιάζει η κατασκευή της ‘κασετίνας’ που είναι κατασκευασμένη με πεπιεσμένο χαρτί πλεγμένο με στρώματα υφασμάτων, κόλλα και ασβεστοκονίαμα.
Δύο προσπάθειες που έγινα παλαιότερα, το 1989 και το 1991, για να εξετάσουν το περιεχόμενο της μούμιας, αφού δεν ήθελαν να καταστρέψουν το πανάρχαιο περιτύλιγμα δεν ήταν αποτελεσματικές.
Πρόσφατα έγινε μια νέα προσπάθεια με έναν ηλεκτρονικό ανιχνευτή νοσοκομείου υψηλής τεχνολογίας. Ανιχνεύτηκαν 100 φέτες διατομής της μούμιας ανά δευτερόλεπτο που παράγουν 3ο δις μεμονωμένες μετρήσεις που δίνουν 1οοο φορές περισσότερα στοιχεία από την ανίχνευση του 1991.
«Το αποτέλεσμα ήταν εκπληκτικό», λέει ο Μίτσελ Βαννιέρ που καθοδηγούσε την ερευνητική ομάδα, «οι εικόνες της μούμιας είναι συναρπαστικές, θα μπορούσαμε να δούμε και τις πιο λεπτές γραμμές, καθώς και τη διαστρωματική κατάσταση της οδοντοστοιχίας που μας δίνει μια σαφή ένδειξη της ηλικίας της».
Η όλη μουμιοποίηση της σωρού της ιέρειας της φανερώνει πως επρόκειτο για τραγουδίστρια που εξυπηρετούσε μέλη της τότε αιγυπτιακής κυβερνώσας οικογένειας.
Τα στοιχεία που ελήφθησαν την χαρακτηρίζουν ως ελκυστική γυναίκα με μεγάλα εκφραστικά μάτια σε έναν συμμετρικό πρόσωπο με προεξέχοντα ζυγωματικά. Ο λαιμός της ήταν μακρύς και το κορμί της είχε ύψος περίπου 1, 60 μ.
Η κατάσταση των οστών της είναι σε άριστη κατάσταση και διαφάνηκε πως μεγάλωσε σε πλούσια οικογένεια αφού δεν στερήθηκε θρεπτικής διατροφής. Μια μικρή αλλοίωση διαπιστώθηκε στα δόντια της, σαν συνέπεια του μασήματος του σκληρού αιγυπτιακού άρτου. Ακόμη η σκελετική ανάλυση έδειξε πως δεν είχε κάνει παιδιά.
Άλυτο μυστήριο αποτελεί η αιτία του θανάτου της, αφού όλα τα στοιχεία δεν δηλώνουν κάποια πάθηση.
Η Μερεσαμούν, πάντως, ουδέποτε θα μπορούσε να φανταστεί πως το μουμιοποιημένο κορμί της θα βρίσκονταν μετά από τρεις χιλιάδες χρόνια σε μια άλλη ήπειρο και ειδικά σε εργαστήριο ανάλυσής των υπολειμμάτων της...

Ο αιγυπτιακός θεός Ἂμμων

Η Υπογραφή της Τελευταίας Ελληνίδας Φαραώ

Η τελευταία ελληνίδα Φαραώ της Αιγύπτου, Κλεοπάτρα η Ζ' φιλοπάτωρ

Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος
Στην τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα ο Γερμανός αρχαιολόγος Otto Rubensohn ανακάλυψε έναν πανάρχαιο τύμβο τριακόσια χιλιόμετρα από την Αλεξάνδρεια. Η περιοχή ονομαζότανε Αμπουσίρ ελ Μελέκ και ο αρχαίος τάφος έκρυβε πλούσιους αρχαιολογικούς θησαυρούς.
Μεταξύ των ευρημάτων υπήρχαν και μούμιες αδιευκρίνιστης χρονολόγησης.
Τότε υπήρχε η «συνήθεια» ό,τι έβρισκαν οι αρχαιολόγοι να το κουβαλούν στην πατρίδα τους.
Έτσι το 1904, μία μούμια έγινε πακέτο από τους εντόπιους με εντολή του αρχαιολόγου και στάλθηκε στο Αιγυπτιακό Μουσείο Βερολίνου (Berliner Ägyptischen Museum).
Ο τότε διευθυντής του γερμανικού μουσείου Dietrich Wildung παρατήρησε πως στο σκληρό χάρτινο περιτύλιγμα της μούμιας ήταν κολλημένο και ένα ασυνήθιστο σκληρό χαρτόνι. Ως ειδικός στην παπυρολογία, η αρχική έκπληξή του μετατράπηκε σε ενθουσιασμό. Το σκληρό χαρτόνι ήταν πάπυρος. Οι Αιγύπτιοι κατά την περιτύλιξη της μούμιας κόλλησαν και ένα κομμάτι αρχαίου παπύρου διαστάσεων 20 Χ 30 εκατοστών.

Φώτο: Ο 'βερολινέζικος πάπυρος'  (Berliner papyrus)

Η αποκόλληση από τη συσκευασία έγινε από τον ειδικό του μουσείου Jürgen Hofmann. Επρόκειτο για ένα βασιλικό πάπυρο του 1ου αιώνα π.Χ γραμμένο στην ελληνική γλώσσα!
Επί έναν περίπου αιώνα μόνον εξειδικευμένοι επιστήμονες είχαν πρόσβαση στους παπύρους που διαφυλάσσονταν στο μουσείο του Βερολίνου (Ägyptisches Museum und Papyrussammlung ).

Φώτο: Η μεταφορά του κειμένου του παπύρου από τον Peter van Minnen (κάνε κλικ στη φωτο για μεγέθυνση)

Ευτυχώς, για όλους εμάς, που δεν έχουμε τη δυνατότητα έρευνας τόσων σημαντικών αρχαίων εγγράφων, που βρίσκονται στα ευρωπαϊκά μουσεία, πραγματοποιήθηκε, πριν μερικά χρόνια, μια ειδική έκθεση για τον πάπυρο αυτόν από το αναφερόμενο μουσείο. Τον πάπυρο, που χαρακτηρίζεται ως ιδιωτικός από την Ελληνίδα παπυρολόγο Παναγιώτα Σαρισούλη, υπογράφει η Κλεοπάτρα η Ζ’ Φιλοπάτωρ. Πρόκειται για την τελευταία Ελληνίδα Φαραώ, που βασίλευσε από τον Οκτώβριο του 69 έως τις 12 Αυγούστου του 30 π.Χ.

Τι γράφει στον Πάπυρο
Το ελληνικό κείμενο του αρχαίου εγγράφου αντιγράφηκε και μεταφράστηκε από τον Peter van Minnen του πανεπιστημίου του Γκρόνινγκεν. Ο Δανός παπυρολόγος υποστήριξε πως η τελευταία λέξη του βερολινέζικου παπύρου (Berliner Papyrus ) που αντιστοιχεί σε εντολή, είναι προσωπική γραφή της Ελληνίδας Φαραώ.
Αρχίζει με την ημερομηνία: έτος 19=4, Μεχείρ 26, που στις σύγχρονη ημερομηνία εκφράζεται ως 23 Φεβρουαρίου του έτους 33 π.Χ.
Πρόκειται για μια εντολή φοροαπαλλαγής για τον Publius Canidius Crassus που ήταν έμπιστος του Μάρκου Αντώνιου.

Φωτο: Η γραφή της τελευταίας ελληνίδας Φαραώ στον πάπυρο: 'γενέσθω'

Εικάζεται πως η φοροαπαλλαγή αυτή αποτελεί μια εύνοια της Κλεοπάτρα προς τον γνωστό ρωμαίο αξιωματικό που ετοιμαζότανε να συγκρουστεί με τον Οκτάβιο.
Η επίμαχη βασιλική λέξη είναι η ‘γενέσθω’ =να γίνει, να υλοποιηθεί, που λέμε σήμερα. Στην αγγλική το μεταφέρουν ως «make it so!”, ενώ στη γερμανική «So soll es sein».
Στη μεταφορά του κειμένου του παπύρου ο Peter van Minnen είχε γράψει τη λεξη ως ‘γενέσθωι’ με το ιώτα στο τέλος. Για το θέμα αυτό είχε επικριθεί από την εφημερίδα Die Welt , αλλά όπως ο ίδιος υποστήριξε, δεν είναι η μοναδική λέξη στο κείμενο που έχει ιώτα στο τέλος και πρόκειται μάλλον για λάθος της γραφής του αρχαίου κειμένου.

Ο καθηγητής δρ Wolfgang Schuller του πανεπιστημίου Κόνστανζ (Universität Konstanz), παρουσιάζει τον αρχαίο πάπυρο με τη γραφή της Κλεοπάτρας.

Βαλκανικό Περισκόπιο - Ἂρθρα & Σκέψεις- Γιῶργος  Ἐχέδωρος