Στα ίχνη της μυθικής Ατλαντίδας

Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος

Η μυθική Ατλαντίδα ταλανίζει τους ερευνητές, τους αρχαιολόγους, και τους επιστήμονες πολύ έντονα, τα τελευταία χρόνια.
Η εύκολη μετακίνηση του σημερινού ανθρώπου καθώς και η επιστημονική δυνατότητα που του παρέχεται για υποθαλάσσιες έρευνες, έχουν εντείνει τους ρυθμούς της αναζήτησης της πανάρχαιας πόλης.

Τα κεραμικά και η λιθοδομές είναι κατάσπαρτες στο νότιο βυθό της Πελοποννήσου.

Ένα σχετικό δημοσίευμα φιλοξενεί η βουλγαρική εφημερίδα ‘Дневник’ με τον τίτλο: «Μια βυθισμένη πόλη τυλιγμένη με το μύθο της Ατλαντίδος».

«Η Ατλαντίδα», γράφει η εφημερίδα, «μπορεί να είναι ένας μύθος, αλλά πίσω από αυτόν μπορούμε να δούμε πραγματικά γεγονότα. Αυτό τουλάχιστον προσπαθεί να αποδείξει μια ομάδα Βρετανών και Ελλήνων αρχαιολόγων που έχει κάνει έρευνες σε έναν αρχαίο υποθαλάσσιο οικισμό κοντά στην νότια ακτή της Λακωνίας. Η περιοχή είναι γνωστή ως Παυλοπέτρι και χρονολογείται πριν από το 5.000 π.Χ, Ο οικισμός είναι πρωτοφανής σε μέγεθος και σε πλούτο για την εποχή του».
Μάλιστα, όπως αναφέρει το δημοσίευμα, ο βρετανός αρχαιολόγος Δρ Τζον Χέντερσον, καθηγητής της υποβρύχιας αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Nottingham, είπε ότι οι αρχαιότητες που εντοπίστηκαν μπορούν να χρονολογηθούν μεταξύ του 2800-1200 π.Χ. Πολύ πριν από την περίοδο της κλασικής Ελλάδας. «Έχουν βρεθεί παγκοσμίως πολλοί υποθαλάσσιοι οικισμοί αλλά σαν αυτόν στο Παυλοπέτρι δεν υπάρχει».
Η πόλη καταλαμβάνει ένα εντυπωσιακό μέγεθος. Βρίσκεται σε μια έκταση 30.000 τ.μ. στην περιοχή της νότιας Πελοποννήσου και πιστεύεται ότι είναι καταποντισμένη περί το 1000 π.Χ.

Ο δύτης καταγράφει το τείχος που βρισκόταν κυκλικά της προϊστορικής πόλης

Οι οικισμός είχε εντοπιστεί πριν από 40 χρόνια από βρετανικό ωκεανογραφικό πλοίο αλλά η μελέτη με τις σύγχρονες ψηφιακές τεχνικές ξεκίνησε μόλις φέτος.
Τα πορίσματα που βγήκαν από την υποθαλάσσια έρευνα ήταν εντυπωσιακά.
Οι οικισμός ήταν κτισμένος σε έναν προστατευμένο κόλπο και όταν βυθίστηκε σκεπάστηκε με άμμο και αυτό συντέλεσε στη διατήρησή του. Οι ερευνητές σκόνταψαν κυριολεκτικά πάνω σε ολόκληρα κτίρια, αυλές, δρόμους, τάφους, ναούς. Όλος ο βυθός ήταν βομβαρδισμένος από κεραμικά.
«Βρήκαμε αντικείμενα που ανήκουν στο τέλος της Λίθινης Εποχής, πράγμα που σημαίνει πως ο οικισμός κατοικήθηκε 1200 χρόνια νωρίτερα από όσο θεωρούσαμε μέχρι σήμερα, δηλαδή πριν από το 5000 π.Χ.» λέει ο Χέντερσον και θα συνεχίσει:
«Μέσα στα 90.000 τ.μ. οικιστικής περιοχής βρέθηκε και ένα μέγαρο- μια μνημειώδης κατασκευή ενός ορθογώνιου κτιρίου- που χρησιμοποιούνταν κατά πάσα πιθανότητα από την ελίτ της εποχής. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να επανεξετάσουμε τις απόψεις μας σχετικά με την κοινωνική δομή της αρχαϊκής εποχής».
Από την ελληνική ομάδα ο αρχαιολόγος Ηλίας Σπονδύλης τόνισε πως τα ευρήματα είναι εντυπωσιακά και από τη στιγμή που κατακρημνίστηκε η πόλη έχει παραμείνει άθικτη. Η πόλη διέθετε και κυκλικό προστατευτικό λίθινο τείχος.
Σύμφωνα με τον Δημήτρη Σακελλαρίου, του Ελληνικού Ινστιτούτου Ωκεανογραφίας, δεν είναι σαφές από τί προκλήθηκε η βύθιση της αρχαίας πόλης.

Τα ευρήματα είναι εντυπωσιακά. Στη φώτο οι ερευνητές μετρούν τα κτιαριακά συγκροτήματα της αρχαίας πόλης στο Παυλοπέτρι της Λακωνίας.

Η περίπτωση παλιρροϊκών κυμάτων που δημιουργήθηκαν μετά από σεισμό δεν φαίνεται ισχυρή, δυνατότερη φαίνεται η περίπτωση της απότομης ανόδου της θαλάσσιας στάθμης που είχε ως αποτέλεσμα την καταβύθισή της. Δεν αποκλείονται, ωστόσο, και οι δύο περιπτώσεις συγχρόνως.
Το ερώτημα που ανακύπτει είναι μήπως η περίπτωση αυτή, ή ακόμη, και άλλες παρόμοιες, δημιούργησαν το μύθο της Ατλαντίδος;

Φωτό: Στο δημοσίευμα της αναφερόμενης εφημερίδας σχολίασε αναγνώστης ο οποίος παρέπεμψε σε σχετικό χάρτη της Google, όπου στον Ατλαντικό Ωκεανό βορειοδυτικά των Καναρίων Νήσων εντοπίστηκαν σχήματα αρχαίας πόλης.

Το Link για τον Ατλαντικό: http://maps.google.com/maps?ll=31.716851,-24.178904&z=8&t=h&hl

Ισπανός συγγραφέας: "Ο Ηρακλής δεν ήταν Έλληνας"

Ισπανός συγγραφέας:
Ο Ηρακλής δεν ήταν έλληνας και οι ‘Ηράκλειες Στήλες’ ήταν στα Κύθηρα…

Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος

Η αμφισβήτηση Ελλήνων Ηρώων που γαλούχησαν γενιές γενεών στην ιστορική πορεία του ελληνικού έθνους υπήρξε πάντοτε.
Οι αμφισβητίες οι οποίοι φθονούν τον ελληνισμό, ως έννοια αλλά και ως αιώνια συνέχεια, δημοσιεύουν κατά καιρούς ‘μελέτες’ που προσπαθούν να αρνηθούν το αναπόδεικτο: της βαθύτητας της ελληνικής παρουσίας στο παγκόσμιο ιστορικό γίγνεσθαι.
Ένας από αυτούς τους αμφισβητίες είναι ο ισπανός συγγραφέας Παουλίνο Θαμάρο που έγραψε το βιβλίο «Το στενό του Γιβραλτάρ και η Ατλαντίδα» (στα ισπανικά ‘Del estrecho de Gibraltar a la Atlántida’ ).
Ο συγγραφέας αμφισβητεί πλήρως τους διαλόγους του Πλάτωνα στον Κριτία και Τίμαιο.
«Η Ατλαντίδα είναι ένα όνομα που προέρχεται από τους Φοίνικες, όπως και η ονομασία του όρους Άτλαντος της βόρειας Αφρικής και η διάσταση που δίνεται από τον Πλάτωνα στους διαλόγους του, είναι προφανώς υπερβολική», σημειώνει ο Θαμάρο.
Σχετικά με τις ‘Ηράκλειες Στήλες’ θα αμφισβητήσει τον Ηρόδοτο και θα σημειώσει:
« Με τις ‘Στήλες του Ηρακλή’, όπως είναι γνωστό οι αρχαίοι ονόμαζαν βραχώδεις προεξοχές που βρίσκονταν στο βορειοανατολικό μέρος του μικρού νησιού των Αντικυθήρων, το οποίο σηματοδοτεί τη μέση απόσταση μεταξύ της Κρήτης και της Πελοποννήσου».
Και θα ..εξηγήσει:
«Ένας από αυτούς τους βράχους, γνωστός σήμερα στους Έλληνες ως ‘Αυγό’ έχει υπέροχες θαλάσσιες σπηλιές και μια αποικία από φώκιες που χρησιμοποιούν το μέρος για ανάπαυση. Το μεγαλύτερο νησί που ονομάζεται Πόροι ήταν πιθανόν να είχε ανεγερθεί ιερό προς τιμή του Ηρακλή, λατρεία που εισήχθη από τους Φοίνικες (προς τιμή του θεού Melcart) αλλά σύντομα προσδιορίστηκε από τους Έλληνες ως γιος της Ήρας (ο ‘Ηρακλής’)»
Και η γελοιότητα του δημοσιεύματος ‘στεφανώνεται’ με την εξής κορώνα:
« Σε αυτόν τον ναό, όπως και σε όλους τους ναούς των Φοινίκων, που ήταν αφιερωμένοι στον Melcart, υπάρχουν δύο στήλες, επειδή, πιθανόν, ο ναός δεν ήταν πολύ μεγάλος, και οι στήλες αυτές τοποθετήθηκαν στο ύπαιθρο που ήταν συνέχεια του ναού και είναι πολύ πιθανό να περιείχαν αυτές βωμό για θυσίες»…
(καλά, ο Ισπανός νομίζει πως μιλά για ναΐσκους της Ανδαλουσίας...).
Το λιβελογράφημα που το ονομάζει ‘βιβλίο’ θα το υποστηρίξει γράφοντας:
«Παρά την απουσία αρχαιολογικών στοιχείων τα πιο πάνων επιβεβαιώνονται από τα ακόλουθα γεγονότα:
«Πρώτον: αν υποτεθεί ότι οι αιγυπτιακοί πάπυροι, στους οποίους είχε πρόσβαση ο Πλάτωνας, ανέφεραν για τις Ηράκλειες Στήλες, αυτές βρίσκονταν στην άλλη πλευρά από την Αίγυπτο, δηλαδή στο Αιγαίο Πέλαγος.
Δεύτερον. Είναι λογικό οι ναυτικοί που έβλεπαν τις κολώνες του Ηρακλή (Ηράκλειες Στήλες) εννοούσαν τους κίονες του ναού στο νησί, που ξεχώριζαν από μακριά.
Τέλος, με σκοπό να θεμελιώσω αυτή τη μελέτη, παραθέτω το απόσπασμα του Ηροδότου που παρουσιάζει τα πράγματα από την ελληνική οπτική γωνία, αναφέρεται στους Καρχηδονίους που εμπορεύονταν σε ορισμένο μέρος της Λιβύης.
Αναφέρει συγκεκριμένα ο Ηρόδοτος:
«En Libia, Allende las Columnas de Heracles , hay cierto lugar que se encuentra habitado; cuando arriban a este paraje, descargan sus mercancías” ...κλπ
Ο Ισπανός φοινικιστής συγγραφέας τονίζει τα εξής από το κομμάτι του Ηροδότου: "Στη Λιβύη, πέρα από τις Ηράκλειες Στήλες...» και δίχως φυσικά να γνωρίζει ή μάλλον σκόπιμα αγνοεί πως οι Έλληνες την αφρικανική ήπειρο ονόμαζαν Λιβύη.
Και βγάζει το περίφημο συμπέρασμα:
«Είναι επομένως σαφές πως οι Ηράκλειες Στήλες, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο θα πρέπει να βρίσκονται στη Μεσόγειο Θάλασσα και πιο συγκεκριμένα σε ένα ενδιάμεσο σημείο μεταξύ του Αιγαίου και του Ιονίου Πελάγους, που αντιστοιχεί με το νησάκι που αναφέρθηκε πιο πάνω».
Επειδή όμως υπάρχουν στην πόλη Cadiz (σ.σ. βρίσκεται έξω από το Γιβραλτάρ) ερείπια αρχαίων ναών που ήταν αφιερωμένα στον Ηρακλή και δεν πρέπει να θεωρήσουμε πως πήγαν εκεί ή διέμεναν Έλληνες, βρήκε ο Ισπανός τη λύση:
« Ο θρησκευτικός συγκρητισμός μεταξύ των Ελλήνων και των Φοινίκων ήταν τόσο μεγάλος που πολλοί θεοί από τους θεούς τους ήταν ίδιοι.
»Στην περίπτωση του Ηρακλή, ο συγκρητισμός αυτός ήταν ακόμη μεγαλύτερος, δεδομένου ότι ο όνομα ‘Ηρακλής’ αντικατέστησε τον φοινικικό Melcart αν και χρησιμοποιείται (σε επιγραφές) ο ‘Ηρακλής Κάντιθ’ ( σ.σ. αναφέρεται ο ‘Ηρακλής Γαδείρων’ και όχι ‘Κάντιθ’ –Cadiz, γιατί η πόλη που λέει ο άσχετος, είναι η ελληνική πόλη Γάδειρα ή Γήδειρα, πέρα από τις Ηράκλειες Στήλες).

Και συνεχίζει την ...κωμωδία του:
« Ο Ηρακλής ήταν φοινικικής προέλευσης και μάλιστα οι Φοίνικες έκαναν αποικία στα Κύθηρα, στα ανοικτά της ακτής της Πελοποννήσου, η οποία, σίγουρα, προηγήθηκε από την ίδρυση της Cadiz.
Το μικρό νησί των Αντικυθήρων, πρέπει να κυριαρχήθηκε από τους Φοίνικες, που ήρθαν να καλύψουν το κενό που άφησε η κατάρρευση της Μυκηναϊκής Αυτοκρατορίας το 1200 π.Χ.»

Άργησε ο συγγραφέας, αλλά μας δείχνει εμμέσως τις καταβολές του:
«Σε αυτούς τους ναούς, ιδίως κατά τα πρώτα χρόνια, η θυσία ήταν ανθρωποποιημένη, συνήθως, το θύμα ήταν ένα παιδί (σ.σ. αλά εβραίου Αβραάμ), αργότερα το τελετουργικό άλλαξε και τη θέση του παιδιού πήρε ένα αρνί ή ένα κατσίκι»…
Και πιο κάτω γίνεται πιο σαφής:
«Το ιερό που ήταν αφιερωμένο στον Ηρακλή τον Cadiz (αποφεύγει την πραγματική ονομασία του : ‘Ηρακλής ο Γάδειρος’, σύμφωνα με τις επιγραφές που βρέθηκαν) ονομάστηκε ‘Ηράκλειον’ και αυτός ο ναός βρισκόταν σε ένα νησάκι 20 χλμ. νότια του Cadiz, όπου το είχαν επισκεφθεί προσωπικότητες όπως ο Αννίβας, ο Ιούλιος Καίσαρ, ο Τραϊανός κλπ.»

Μια κραυγαλέα σημείωσή του, που φυσικά είναι αποκύημα του σημιτικού εγκεφάλου του, είναι το πιο κάτω αναφερόμενο:
"Λόγω της αποστροφής των Σημιτών στις απεικονίσεις των θεών, δεν βρέθηκαν Φοινικικοί Θεοί, παρά μόνο θεοί εξελληνισμένοι όπως ο Ηρακλής και στην περίπτωση του Cadiz υπήρχαν στήλες από ορείχαλκο ύψους 3,35 μ. παρόμοιες με εκείνες της Τύρου»

Αφού λοιπόν υπήρχαν οι Ηράκλειες Στήλες στα ...Αντικύθηρα και Στήλες στο νησάκι του Cadiz, από ...σύγχυση ονόμασαν το Γιβραλτάρ οι αρχαίοι ως Ηράκλειες Στήλες.

Μετά από δυόμισι χιλιάδες χρόνια ήρθε ο λοιπόν ο κ. Θαμάρο να μας πει πως από σύγχυση και ο Πλάτων δεν προσδιόρισε την Ατλαντίδα προς το στενό του Γιβραλτάρ, αλλά είπε απλώς πως βρισκόταν στην άλλη πλευρά των Ηράκλειων Στηλών που αυτές βρίσκονται στα ...Αντικύθηρα, γιατί μόνο οι Φοίνικες είχαν τη δυνατότητα να περάσουν τα στενά του Γιβραλτάρ…
Στο βιογραφικό του πάντως ο κ. Παουλίνο Θαμάρο κάνει χίλιες προσπάθειες να κρύψει τη σημιτική καταγωγή του…
Χαιρετίσματα...

Η χαμένη Ατλαντίδα της ...Θάσου και ναυάγια με αμφορείς στη Σάμο

Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος

Εντυπωσιακές αρχαιολογικές ανακαλύψεις πραγματοποιήθηκαν το τελευταίο χρονικό διάστημα. Η αρχαιολογική έρευνα στον βυθό του Αιγαίου βρίσκεται ακόμη σε παρθενικό στάδιο. Ορισμένες ενδείξεις ή ακόμη τυχαίες ανακαλύψεις καταδυτών, δίνουν μια νέα διάσταση στις αρχαιολογικές έρευνες. Διανοίγεται, έτσι, ένα ξεχωριστό και δύσκολο πεδίο ερευνών στον υποθαλάσσιο χώρο του ελληνικού αρχιπελάγους.
Σύμφωνα με δημοσίευμα του Αθηναϊκού πρακτορείου της περασμένης Παρασκευής εντοπίστηκαν αρχαία ναυάγια γεμάτα με αμφορείς στα βορειοανατολικά της Σάμου.

Φορτία με αμφορείς του 3ου αιώνα π.Χ. στη Σάμο

Πρώτο Ναυάγιο.
Το φορτίο αρχαίων ναυαγίων αλλά και κτιριακά κατάλοιπα της βυζαντινής περιόδου καταβυθισμένα στη θάλασσα εντόπισε η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων την περασμένη εβδομάδα γύρω από τη Σάμο. Συγκεκριμένα στα βορειοανατολικά του νησιού βρέθηκε φορτίο ναυαγίου με αμφορείς από την Κω που χρονολογούνται από τον 3ο αιώνα π.Χ.
Όπως διαπιστώθηκε, το ναυάγιο βρίσκεται σε βάθος από 25 ως 40 μέτρα σε επικλινή πυθμένα και διατηρείται σε αρκετά καλή κατάσταση, παρ’ ότι παρουσιάζει ίχνη μερικής σύλησης.

Δεύτερο Ναυάγιο και κτιριακά κατάλοιπα
Εντοπίστηκε στα ανατολικά, αυτή τη φορά, της Σάμου: σε πολύ μικρό βάθος και στον βραχώδη πυθμένα της θάλασσας βρέθηκαν συσσωματώματα τμημάτων αμφορέων και κεράμων από το φορτίο αρχαίου ναυαγίου, η χρονολόγηση του οποίου όμως δεν μπορεί ακόμη να προσδιοριστεί. Σε ανάλογο έλεγχο, εξάλλου, που πραγματοποιήθηκε στη Νότια Σάμο, εντοπίστηκαν μεμονωμένα όστρακα και τμήματα αμφορέων από τυχαίες απορρίψεις. Κτιριακά κατάλοιπα των βυζαντινών χρόνων βρέθηκαν τέλος στη θαλάσσια περιοχή του Αγ. Νικολάου.
Η αποστολή της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων στη Σάμο είχε βασικό στόχο την εποπτεία των έργων που βρίσκονται σε εξέλιξη στον λιμένα Πυθαγορείου και κυρίως τη μεταφορά των υπολειμμάτων του «Ταγκαναρόκ», το οποίο βυθίστηκε το 1943 από τους Γερμανούς, πλησίον του νότιου προσήνεμου λιμενοβραχίονα.
Στο λιμάνι
Από την εκβάθυνση του λιμένα, η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη, ανελκύστηκαν τμήματα αγγείων διαφόρων χρονολογικών και γεωγραφικών προελεύσεων που δείχνουν τη συνεχή χρήση αυτής της λιμενικής θέσης μέσα στους αιώνες. Μεταξύ τους, μάλιστα, υπήρχαν τμήματα μελαμβαφών αγγείων των κλασικών χρόνων, στα οποία υπάρχουν εγχάρακτα γράμματα και παραστάσεις υψηλής τέχνης.
Όπως εκτιμούν οι αρχαιολόγοι, αυτές οι πληροφορίες στο σύνολό τους εμπλουτίζουν τις γνώσεις μας για τη ναυτική δραστηριότητα που ανέπτυξε το νησί στη διάρκεια της ιστορίας του και καταδεικνύουν την ανάγκη για συστηματικότερη διερεύνηση των βυθών του. (Στο κλιμάκιο της Εφορείας συμμετείχαν οι καταδυόμενοι αρχαιολόγοι δρ Θεοτ.Θεοδούλου (επικεφαλής) και κυρία Αρ. Κορρέ, ο καταδυόμενος τεχνολόγος κ. Θεμ. Τρουπάκης και ο υποβρύχιος φωτογράφος κ. Βασ.Μεντόγιαννης.)

Η χαμένη Ατλαντίδα στη Θάσο;

Εξάλλου, η ανακάλυψη αρχαιοτήτων στο βυθό της Θάσου, που πιθανόν θα αλλάξουν την ιστορία του νησιού, είναι μια από τις πολλές εντυπωσιακές εικόνες που αντίκρισαν οι συμμετέχοντες στο Διεθνή Διαγωνισμό Υποβρύχιας Φωτογραφίας, που διοργάνωσε στο "σμαραγδένιο νησί" το Πανελλήνιο Κέντρο Υποβρύχιας Φωτογραφίας - Έρευνας και Τεχνολογίας (ΠΚΥΦΕΤ).
Ο ενθουσιασμός ήταν μεγάλος από τα νέα ευρήματα ώστε να διατυπώνονται απόψεις πως ίσως νότια του νησιού βρίσκεται η ...χαμένη Ατλαντίδα!
Ο πρόεδρος του πιο πάνω αναφερόμενου κέντρου Γιάννης Σταματιάδης δεν έκρυψε τον ενθουσιασμό του:
"Είμαστε σίγουροι πως υπάρχει μια πόλη στο βυθό, 5 μίλια νοτίως της Θάσου. Απομένει να γίνει ειδική κατάδυση, ώστε να μπορέσουμε να δούμε τι ακριβώς συμβαίνει και να τη φωτογραφίσουμε. Ίσως εδώ να βρίσκεται η χαμένη Ατλαντίδα",
Οι ερευνητικοί ορίζοντες της υποβρύχιας αρχαιολογίας είναι ανοικτοί και η αισιοδοξία των επιστημόνων είναι μεγάλη.
Σημειώνουμε πως μέχρι σήμερα έχουν βγει στο φως της δημοσιότητας ελάχιστα από τα ευρήματα που κρύβονται στο βυθό των ελληνικών θαλασσών. Μέχρι πρότινος η έρευνα αυτή ήταν προνόμιο των ξένων υποβρύχιων αρχαιολογικών αποστολών αλλά και των εγχώριων και αλλοδαπών αρχαιοκαπήλων.
Μια ικανή χρηματοδότηση, από το κράτος, τέτοιων προσπαθειών, είναι βέβαιο πως θα εντείνει το ρυθμό των υποβρύχιων αρχαιολογικών ερευνών και ίσως αλλάξουν ορισμένα ιστορικά δεδομένα από τα ελάχιστα που γνωρίζουμε σήμερα.